V) V) o o V)Ll.J V) o � a... :::J V) MAKALE Dünyada ve Türkiye'de Artan •• Su Sorunları ve Çözüm Oneri leri 1. Giriş Tatlı su, dünya yüzeyinde eşitsiz bir şekilde dağılmış, sınırlı ve tükenebilir bir doğal kaynaktır. Hidrolojik devir özelliğinden dolayı dünyadaki yenilenebilir tatlı su miktarı hemen hemen aynı kalmaktadır. Ancak bu kaynaklar üzerinde, hızlı nüfus artışı, kirlenme, iklimsel değişimler ve suyun verimsiz kullanımından doğan tehditler gün geçtikçe artmaktadır. Bu etkenler, dünyada özellikle fiziki olarak su sıkıntısı yaşayan ülkelerdeki su sorununu daha da artırmakta ve bazı bölgelerde ise ülkeler arasında gerilimin artmasına neden olmaktadır. Su, canlıların hayatta kalabilmesi için temel öğe ve dolayısıyla yaşamsal bir doğal kaynaktır. Bu özelliği suyu diğer doğal kaynaklardan farklı bir konuma taşımaktadır. Artan su sorunları dünyada olduğu gibi ülkemizde de suyun daha akılcı, verimli, planlı kullanımını zorunlu kılmaktadır. Bu zorunluluk öncelikle su kaynaklarının kirletilmemesi ve doğayı zorlayarak yeni su kaynakları geliştirilmesine yönelik çabalar yerine, öncelikle mevcut suyun daha verimli kullanılmasına yönelik çalışmaları gerekli kılmaktadır. Dünya üzerindeki en yaşlı kayalar oldukları belirlenen Gröndland'daki lsua kayaları içerisinde, 3,8 milyar yaşında olduğu tespit edilen suyun kökeni ile ilgili birçok teori bulunmaktadır. Ancak yeryüzünde bu zamandan daha önce suyun varlığına dair başka kanıt bulunamamıştır. Tarih boyunca uygarlıkların gelişiminde çok önemli bir rol üstlenen su kaynakları, günümüzde de en önemli doğal ve stratejik kaynaklar olarak ele alınmaktadır. Günümüzde su, yaşantımızın ve küresel ekosistemin vazgeçilmez bir parçası olarak önemini giderek artırmaktadır. Su, insanın temel ihtiyaçlarını karşılamasının yanında; sürdürülebilir tarım, enerji üretimi, endüstri, ulaşım ve turizmin yanı sıra gelişmenin de kaynağıdır. Oluşan çevre kirliliği ve nüfus artışına bağlı olarak 21. yüzyılda suyun dünya tarihinde bilinen stratejik önemi artarak devam edecektir. Bu önem doğrultusunda son 20 yıldır su konusunda uygulanan politikalar da küresel ölçek Dursun YILDIZ İTÜ İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu. 1983'te DSİ'de göreve başladı. Hollanda ve ABD'de lisansüstü eğitim gördü. Su Politikalan alanında Yüksek Lisans yaptı. DSİ'de Şube Müdürlüğü ile Daire Başkan Yardımcılıkları görevlerinde bulundu. Çeşitli üniversitelerde ders verdi. Yıldız'ın su ve yönetimi konulannda çeşitli raporları ve 4 adetkitabı bulunmaktadır. kazanmıştır. Hızla artış gösteren dünya nüfusunun (Şekil 1) içme ve kullanma suyu, tarımsal sulama ve sanayi amaçlı su ihtiyacının ne şekilde karşılanacağı henüz bilinmemekte, dünyadaki tatlı su kaynaklarının yetersizliği ve suya olan yoğun talep ülkelerarası anlaşmazlılıklara sebep olmaktadır. Kuraklıktan etkilenen ülkemizin de yer aldığı Orta Doğu'da ve diğer su sıkıntısı yaşayan ülkelerde ek su kaynakları elde etmek için çeşitli Milyar Dunya Nufusu. 1750-2050 Günümüzden 6 bin yıl önce Mezopotamya bölgesinde Sümerler, hendekler kazarak Fırat ve Dicle'nin sularını tarlalarına akıtmakla insanoğlunun ilk sulu tarıma geçmesini sağlayarak uygarlığı başlatmıştır. Benzer gelişmeler Mısır'ın Nil, Hindistan'ın İndus vadileriyle Çin'de Sarı Nehir civarında yaşanmıştır. Dünya tarihinde su kaynakları yönetimi, uygarlıkların gelişmesinin yanı sıra çöküşlerinde her zaman önemli roller oynamıştır. Mısır, Çin, Hindistan, Mezopotamya uygarlıklarında, hanedanlıkların yıkılması ile su kaynakları yönetimi arasında yakın ilişkiler bulunduğu belirlenmiştir. 10..--------------------------- 124 Tesisat Dergisi Sayı 165 - Eylül 2009 9 8 5 4 3 2 1750 1800 Şekil 1. Dünya nüfusunun artışı [1]_ 1850 1900 1950 2000 2050
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=