MAKALE V2e. rPi omml ipl iağliaErtdkaileE yn eenrj iFVaketröi mrllei lri ğ i ve Pompalarda enerjinin etkin kullanıl ması ta sarı mında ve işletme anında ol mak üzere iki aşamada düşünülebilir. Tasarım aşamasında; uygun kapasitede ve tipte pompa seçimi ve boru tesisatı tasarımı yapıl malı, uygun güç te elektrik motoru seçilmeli, yüksek verimli satın alırken işletmecilerin daha dikkatli se çim yapmasını zorunlu kılmaktadır[S]. Bu b letme i l d g e i , l emr eışvığcuıntdçaaleışlem a a k l ı t n a ı po lianncepleonmepnailşar üzerinde değişik elektrik ve mekanik ölçümler yapılarak enerji tasarrufu araştırm mıştır. Tasarruf yapılabilecek alanlaarsaışyaağpıdıla mede kazan dairesinde bulunan 2 numaralı pompanın bakı m öncesi ve sonrası gerekli ölçümleri ve hesaplamaları yapıldıktan so ra, karşılaştırıldığında veri minde% lO'luk bn ir artış olduğu görül müştür. Bu durumda olan pompaya ait bir örnek tasarruf potansiyeli, gerekli bakı m masrafı ve geri ödeme süresi Tablo 2'de veril miştir. elektrik motoru tercih edilmeli, değişken de- özetlenmiştir. bili sistemler için ekonomik bir sistem meli (frekans konvertörü vs.), uygun yar s d e ım çi c l ı ekipmanlar (salmastra, yatak vs.) seçilmeli, pompa sayısının artırılması ve pompaların paralel olarak ihtiyaca göre devreye girmesi, özellikle değişken debili sistem ji tasarrufu sağlayabilir. İşletmel e r sd ıer a se ınnedra ise; vana, boru hattı ve pompalarda oluşa bilecek tıkanmalar giderilmeli, boru devresi sızdırmazlığı giderilmeli, kayış, kasnak ve yatakların bakı mı yapılmalı, filtrelerin b mı düzenli yapılmalı, ısıtma devrelerindeakısı ı yalıtımı yapılmalı, titreşim önlenmeli, mevcut pompalarda frekans kontrolü uygulaması incelenmeli, aşınan pompa fanlarında yüzey kaplaması yapılması vs. olarak özetlenebilir. Bir pompa seçimini tasarlarken en etkin ve verimli sistemi seçebilmek için prosesin tam ihtiyacını bilmek gerekir. Sistemin yıl boyunca debi-zaman aralığı ve basma yüksekliği çok iyi bilinmelidir. Sistem maksimum kapasiteyi karşılayacak şekilde seçilmeli, fakat ekono mik açıdan da sistemin zamanın çoğunda hangi kapasitede çalışacağı bilinmelidir. Bunlar bilindikten sonra, boru sistemi dizayn edilebilir. Eğer maksimum kapasite çok kısa süre için gerekli ise, büyük çaplı boruya ihtiyaç yo tur. Eğer sistem zamanının büyük bölümündke maksimum kapasitede çalışıyor ise, boru pının tayininde bu durum dikkate alınmalı ç d a ır. Boru sistemi dizayn edilirken, sistem eğrisi de kesinlikle çizil melidir. Maksimum verimli ve en uygun çalışma aralığına sahip po nın seçilmesi çok önemlidir, pompaların m öm pa ür boyu maliyetleri içinde ilk satın alma m leri sadece % 3-5 arasında kalması, p aolimye p t a 98 Tesisat Dergisi Sayı 164 - Ağustos 2009 2.1. Mevcut Düşük Verimli Pompaların Yeni Pompalarla Değiştirilmesi İşletm çümler e d d e e n e s leo narlaı n ıhpe si nacpe l ey an epnı l avr ea kg evreerki ml i löelr i belirlenen pompaların özeliklerine eşdeğer yüksek veri mli pompalar belirlenmiştir. Bunun sonucunda mevcut düşük verimli pompalar, bu pompaların yeni pompalarla değiştiril mesi durumunda mevcut ve tasarruf sonucundaki verim değerleri, tasarruf po rekli yatırım miktarı ve geritaöndseimyeellesrüir, egleeri hesaplanarak Tablo l'de veril miştir. 2.2. Verimi Belli Oranda Düşen Pompaların Bakımdan Geçirilmesi Genel anlamda pompalarda kanat kaplama, parlatma, yatak bakımı sızdırmazlık elemanı vs. gibi revizyondan geçiril mesi durumunda verimlerinde en az% S'lik b nabildiği literatürde belirtilmierkiyteiledşirm[4e].saİşğlelat- 2.3. Elektrik Motorlarında Frekans Konvertörü Uygulaması Son zamanlarda elektronikteki gelişmeler so ucu n z u l c a unda frekans değiştiricilerin fiyatları mış ve pompalarda kullanıl ması eko nomik hale gel miştir. Frekans değiştiriciler d (F e K) gerçekte ne ölçüde tasarruf sağladıkları, binin değişken olmasına bağlıdır. Değişken yüklerde çalışan sistemlerde, vana ile kısma ytiampiınlmi aazsaı lytaecrainketıFr.K kullanılması enerji tükeDeb iyi vierdieğişken değil ise en uygun çözüm en m noktasında çalışan sabit devirli bir pompadır. Değişken hızlı pompalarda pom paların debisi o devirdeki nominal debinin (en verimli noktadaki debi) yaklaşık olarak % 60'ının altına düşürülmemelidi tik basma yüksekliğinin olmadığı vre[Sya,6]ç.o S k t a a z olduğu ve değişkenlik arz eden sistemlerde, frekans konvertörlü pompa sistemleri ile Tablo 1- Mevcut Düşük Verimli Pompaların Yeni Pompalarla Değiştirilmesi Durumunda Enerji ve Mali Tasarruf İle Geri Ödeme Süresi İstasyon adı 1. Kazan Dairesi Yüksek Fırın Deniz Kenarı Pompa Adı 1 Nolu 2 Nolu l.Y.F.2 Nolu 2.Y.F.I Nolu 2 Nolu 4 Nolu Mevcut pompa verimi [%] 46,88 48,62 51,40 42,17 53,32 55,56 Önerilen pompa verimi [%] 60,98 62,76 71,72 71,49 71,11 71,11 Tablo 2. Pompa Bakımlarının Verime Etkisi İstasyon adı 1. Kazan Dairesi Pompa Adı 2 Nolu Bakım öncesi Pompa Verimi [%] 48,62 Bakım sonrası Pompa Verimi [%] 58,4 Saatlik enerji tasarrufu [kWl 71,00 61,80 43,37 83,04 Yıllık mali tasarruf [USDJ 21470,40 18688,32 13115,25 50221,66 Yatırım Miktarı [USDJ 50000 50000 50000 60000 Geri ödeme süresi [Ay] 27,9 32,1 45,7 14,3 125,14 73074,17 200000 32,8 104,97 34888,80 200000 68,8 Motor Gücü [kWJ 408,00 Bakım masrafı [USDJ 20000,0 Geri Ödeme Süresi [Ay] 23,3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=