MAKALE Sanayi Tipi Santrifüj Pompalarda Enerji Veri ml i l iği Bu çalışmada, bir sanayi kuruluşuna ait büyük santrifüj tipi pompalarda "enerji verimliliği" araştırması yapılmıştır. Bu amaçla, kuruluştaki her bir pompa için farklı işletme koşullarında ve maksimum yükle; akışkan debisi, basıncı ve sıcaklığı, elektrik motoruna ait akım, gerilim, güç faktörü ölçülmüş, ölçüm verileri kullanılarak mevcut pompa ve elektrik motor verimleri hesap edilmiştir. Hesap sonuçları göz önüne alınarak, her bir pompa ve elektrik motoru için potansiyel tasarruf imkanları araştırılmış ve çözüm yolları irdelenmiştir. Bu çalışmada başlıca tasarruf imkanları; mevcut düşük verimli pompaların yeni pompalarla değiştirilmesi, verimi belli oranda düşen pompaların bakımdan geçirilmesi, elektrik motorlarında frekans konvertörü uygulanması, yüksek güçte seçilmiş olan elektrik motorlarının uygun güçte olanlarla değiştirilmesi, yüksek verimli elektrik motorlarının kullanılması, kavitasyon probleminin giderilmesi olarak belirlenmiştir. Çalışmalar sonucunda, her bir sistemde yapılabilecek iyileştirmeler ve bu iyileştirmeler için gerekli yatırım miktarı araştırılmış, geri ödeme süreleri hesaplanmıştır. 1. Giriş yüksekliği ve devir sayısı bilinen pompanın Yapılan enerji tasarrufu çalışmalarında, veriminin ne olması gerektiğini belirten di- enerji tasarruf potansiyelinin yüksek olduğu yagramlar yayınlanmıştır [2). alanlardan birinin de pompalama sistem- leri olduğu görülmüştür. Amerikan Hidrolik Enstitüsü'nün yaptığı bir araştırmada, ge lişmiş ülkelerde tüketilen enerjinin % 20'si pompalar tarafından tüketilmektedir. İyi bir sistem dizaynı ve uygun pompaların seçimiyle bu enerjinin % 30'unun tasarruf edi lebileceği açıklanmıştır[l). Bu durum, pom pa üretici ve kullanıcılarında sistemin daha verimli üretimi ve işletimine dönük arayış lara neden olmuştur. Ayrıca bazı ülkelerde bu konuda yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. Örneğin, Avrupa Topluluğu'nda (P<2,5 kW) sirkülasyon pompalarının da mecburi olarak etiketlenmesi son aşamaya gelmiştir. Almanya'da üretilen sirkülasyon pompalarında da enerji verimliliğini gös teren harflerin pompa etiketlerine konulması mecburi olmuştur. Ayrıca, Avrupa Topluluğu'nda santrifüj pompaların satın alınırken pompa veriminin uygunluğunun müşteri tarafından kontrol edilebilmesi için yapılan çalışmalar sonunda, debisi, basma 9 6 Tesisat Dergisi Sayı 164 - Ağustos 2009 Bir pompa sisteminin maksimum verimli bir şekilde çalışması için, pompaların yüksek verimli olması tek başına yeterli değildir. Pompa sistemlerinin verimli bir şekilde çalışmaları ancak ve ancak, pompanın dizay nına, komple sistemin iyi bir şekilde dizayn edilmesine ve çalışma şartlarına bağlıdır. Aksi taktirde, en verimli pompanın, yanlış dizayn edilen ve yanlış montajı yapılan bir sistemde, verimsiz bir hale dönüşmesi kaçınılmazdır. Pompa ve motor satın alınırken, sadece ilk satın alma maliyetine göre değil, Ömür Boyu Maliyet (ÖBM) hesabına göre tercih yapılmalıdır[3]. Ömür boyu maliyet içinde satın alma, bakım, enerji maliyeti, arıza halinde üretim kaybı maliyeti, söküp atma maliyeti gibi tüm maliyetler unsurları he saba katılmaktadır. Europump ve Hydraulic lnstitute tarafından 65 kW gücünde bir derin kuyu pompası için yapılan ÖBM anaK. Süleyman YİĞİT Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fak. Makine Mühendisliği Bölümü Dr. Durmu KAYA TÜBİTAK MAM Gebze/KOCAELİ Alptekin YAĞMUR TÜBİTAK MAM Gebze/KOCAELİ A. Salih EREN Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fak. Makine Mühendisliği Bölümü lizi sonucunda maliyet dağılımı Şekil l'de verilmiştir[4). Burada söz konusu pompa için yıllık çalışma süresi 4000 saat, elektrik maliyeti 0,075 Euore/kWh ve servis ömrü 10 yıl alınmıştır. Şekilde de görüldüğü gibi, pompanın ilk satın alma maliyetinin ömür boyu maliyet içindeki payı sadece % 3,6 iken, enerji maliyeti % 92,8, bakım maliyeti ise% 6,6'dır. Bu maliyet analizi sonucunda, yüksek verimli ve dayanıklı pompaların kul lanımının daha avantajlı olacağı sonucunu çıkarabiliriz. Satış sonrası maliyet 5600 %3.6 �- Satış maliyeti 5600€ %3.6 Enerji maliyeti 146369,36 € %92,8 Şekil 1. 65 kW'lik bir pompanın ömür boyu toplam maliyetini oluşturan bileşenler.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=