TEKNİK TAN iTiM Günümüzün zorlu ekonomik şartlarında yaygın olan düşük marjlar yöneticileri maliyetleri düşürmek için yenilikçi yollar aramaya mecbur kılmaktadır. Sürekli olarak tırmanan enerji maliyetleri karşısında tüketimi düşürmek net olarak daha yüksek önem ve öncelik almaktadır. Aynı zamanda tüm endüstriyel ekipmanlardaki proses kontrolünde hassasiyetin, verimin artırılması ve ekipmanın toplam ömrü boyunca bakım, yenilenme maliyetlerinin azaltılması gibi tüm unsurlar eşit önem taşımaya başlamıştır. Hemen bütün endüstri dallarında hava akımı, akışkanların ve diğer materyal akışının kontrolü hem kalite hem de maliyet düşürülmesi yönünden kritik bir noktaya gelmektedir. Proses kontrolü geleneksel olarak vana, damper ve kasnak gibi kısma yavaşlatma prensipleriyle çalışan sistemlerle başarılmaktadır. Bu tip sistemlerin motorların tam güçte çalışırken akımı kısma yöntemiyle kontrol yapmaları nedeniyle verimsiz oldukları bilinmektedir. Bu method, tam gaz giden bir aracın hızının sürekli olarak frene basılarak kontrol edilmesine eşdeğerdir. 142 Tesisat Dergisi Sayı 163 -Temmuz 2009 Enerjiyi mümkün olan en iyi verimle kullanma ihtiyacı, hız sürücülerinin tasarlanıp geliştirilmelerine sebep olmuştur. Yük koşullarının çalışma süresi boyunca değiştiği pompa, fan ve blower gibi tipik endüstriyel uygulamalarda hız değiştiricilerdeğişken akış kontrolü sağlayarak motorun enerji tüketimini azaltmaktadırlar. Günümüzde en yaygın olarak kullanılan hız sürücü tipi frekans konvertörleridir. 80'1i yılların ortalarında pazara tanıtılmalarından bugüne belirgin enerji kazanımı sağlayarak pazarda kabul edilmiş ve çok geniş bir sahayı kaplamışlardır. Frekans konvertörleri birçok motor uygulamasında uygun bir seçim olmaya devam ederken özellikle de 20 Hp ve altındaki motor güçlerinde oldukça düşük yatırım maliyetleri de sunabilmektedirler. Ancak endüstride kullanılan elektriğin % 85'i 20 Hp'den büyük motorlarca tüketilmektedir. Büyük motorların hız sürücüsü pazarında payı küçük olmasına karşın enerji kazanımındaki yerleri oldukça büyüktür. Ancak yüksek güçlü motorlardaki uygulamalarda frekans konvertörlerinin yatırım maliyetleri verimli olmayabilir ve karmaşıklıkları, güvenilirlikleri, yüksek montaj ve bakım maliyetleri, yaydıkları harmoniklerve elektrik kalitesindeki salınımları gibi nedenlerle enerjiden yapılan kazanımlar çabucak akıp gidebilmektedir. Verimsiz konvansiyonel proses ve akış kontrol metodları ve elektronik frekans konvertörlerine alternatif olan daha verimli diğer birteknoloji ise boran, demir ve neomidyum alaşımlı sabit doğal mıknabslarla, arada fiziksel bir bağlantı olmaksızın, ince bir hava boşluğunun üzerinden tork aktarımını gerçekleştiren manyetik hız sürücüleridir. Hız sürücülerinin bakır iletkenli ve mıknatıslı takımları arasındaki bağıl hareket bir manyetik alan oluşturarak motorun ürettiği torku hava boşluğu üzerinden sürücünün yüktarafına iletir. Hava boşluğunun genişliğinde yapılacak değişmeler sürücü içindeki manyetik güçleri etkileme yoluyla devamlı kontrol edilebilen değişken bir çıkış hızı elde edilmesini sağlar. Bu prensip yumuşak kalkış dahil olmak üzere hassas ve verimli hız kontrolü ve optimum performans elde edilmesini gerçekleştirir. Bir diğer yönden
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=