GÜNCEL Bi l i m ve Teknoloj i Yüksek Kurulu Toplantısı ve Vana Sektörüne Bakış Dr. Süleyman TOKAY 1 Duyar Vana Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun Ankara'da gerçekleştirilen 19. Toplantısında, ülkemizin "ArGe ve İnovasyon" konularında mevcut durumunu geliştirmek ve geleceğe taşımak için kararlar alınmış, devletin bu konudaki desteği Başbakan'ın da konuşmasında vurgulanmıştır. Hızla gelişen pazar şartlarında, şirketlerin yenilikçi yapılara uyabilmesi için, Ar-Ge faaliyetlerinin önemi günden güne artmaktadır. 23-24 Mart 2000 yılında gerçekleştirilen Lizbon Avrupa Konseyi kararlarında; "Yenilik ve Araştırma" başlığı altında; eğitime yapılan kamu yatırımları, Ar-Ge harcaması, internet erişim seviyesi, bilim ve teknoloji mezunları, patent sayılan, risk sermayesi yatırımları, bilgi teknolojileri yatırımları gibi maddeler ön plana çıkmakta idi. Lizbon Raporu'nun 2008 yılında gerçekleştirilen "Reformda Avrupa'nın İlerleme Ölçümlemesi" güncellemesinde, AB15, AB12, aday, potansiyel aday, 5 AB komşusu ve 4 adet diğer ülke arasındaki inovasyon veAr-Ge sıralamasında ülkemiz, AB 27 grubu ülkelerinden sonra Ukrayna, Rusya Federasyonu, Hırvatistan, Kazakistan'ın ardından 3,25 Puan ile 5'inci sırada bulunmaktadır (Tablo 1). Tablo 1. Lizbon Raporu 2008 Yılı Reformda Avrupa'nın İlerleme Ölçümlemesi Ülke Sıra Not AB 15 - - 4,62 AB27 -- 4,18 Ukrayna 28 3,66 Rusya federasyonu 29 3,62 Hırvatistan 30 3,41 Kazakistan 31 3,33 Türkiye 32 3,25 128 Tesisat Dergisi Sayı 163 - Temmuz 2009 ••,-. Özal Sektör � Kamu Sektörü ••,-. DIOer Ulusal Kaynaklar Yurtdışı Grafik 1. Finans kaynağına göre Ar-Ge harcaması oranı. Ülkemizin Avrupa Birliği Katılım Müzakereleri Tarama Sürecinde açılan ilk fasıl "Bilim ve Araştırma" konusunda idi. Bu durum "bilim ve araştırma" konusunun tüm dünyadaki öncülüğünün de bir göstergesidir. Bu konu ile ilgili ilk toplantı 20 Ekim 2005tarihinde, ayrıntılı toplantı ise 14 Kasım 2005 tarihinde gerçekleştirilmiş ve bu ikinci toplantıda Türk tarafı konu ile ilgili sunuşu gerçekleştirmiştir. Ülkemizdeki Ar-Ge ve yenileşim politikalarının önündeki en önemli engellere bakıldığında aşağıdaki problemler önümüze çıkmaktadır: • Yetkin insan gücünün yetiştirilmesi, • Araştırmaya ayrılan finansmanın artırılması, • Ar-Ge alt yapısının ve araştırma kültürünün geliştirilmesi, • Üniversite - sanayi işbirliğinin geliştirilmesi vb. Ar-Ge alt yapısının temelinde bilimsel faaliyetler yatmaktadır. Bir bilimsel çalışma üzerine araştırma ve geliştirme faaliyetlerini yerleştirmek, etkin sonuca ulaşmak için en önemli faktördür. TÜİK verileri incelendiğinde görüleceği üzere, 2007 yılı sonunda finans kaynağı açısından Türkiye'de ilk kez özel sektör harcamaları kamu sektörünü geçmiştir (Grafik 1). Özel sektör harcamaları 2003yılından itibaren kazandığı ivmeyi korumuşve 2007 yılı sonunda % 48,4'Iük orana ulaşmıştır. Bu dönemde kamu harcamaları ise düşme eğilimini sürdürmüş ve % 47,1 oranına gerilemiştir. Bu sonuçlar göstermektedir ki, ülkemizde teşviklerin de katkısıyla özel şirketler Ar-Ge ve yenilik politikalarının değerini anlamıştır ve bu konudaki yatırımları artırmaktadır. Dünyada ülkelerin rekabetedebilirlik konumlarını ölçen en önemli iki kuruluştan biri olan Dünya Ekonomik Forumu verilerine göre Türkiye, gelir seviyesi açısından 4. grupta yer almaktadır. Bu grupta 15 ülke bulmaktadır. Gelirdüzeyi en yüksek olan 5. grupta ise 33 ülke bulunmaktadır. Ancak teknolojik anlamda Küresel Rekabet İndeksi'nde ülkemiz, 2007-2008 yılı verilerine göre 134 ülke arasında 53. sıradayken, 20082009 yılı verilerinde 63. sıraya (not: 4,15) gerilemiştir (Tablo 2-Tablo 3).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=