. . . TEKNiK BiLGi Yağmurlama Borularının Tıkanması Abdurrahman KILIÇ* Yağmurlama borularının içinde tesisatın kurulması sırasında kalan parçalar veya daha sonra boru içinde meydana gelen korozyon nedeniyle yağmurlama başlıklarının tıkandığı sık görülen bir olaydır. Sisteme ilk su alındığında boruların içi yıkanmalı ve daha sonra yıkama ile birlikte kimyasaltemizliği ve düzenli kontrolleri yapılmalıdır. Eğerboruların içindeki korozyon kontrol edilmez ve yıkama yapılmazsa borularda korozyon, kireç taşı oluşumu veya boruların aşınması, delinmesi, çatlaklar oluşması gibi problemler ortaya çıkmaktadır. 1.Giriş Bir yangın durumunda yağmurlama sisteminin yangını söndürebilmesi için su akışının herhangi bir engel ile karşılaşmaması ve tasarım kriterlerine uygun su akışının olması gerekir. Fakat inşaat sırasında boru içine dökülen veya atılan parçalar, boru içinde belli bir süre sonra oluşan korozyon veya kireçlenme nedeniyle yağmurlama başlıklarının etkili olmadığı görülmektedir. Yağmurlama başlığı açıldığı zaman, tıkanıklığa yol açan maddeler gevşer, boru içinde taşınır ve daha sonra yağmurlama başlıklarının bazılarını tıkar ya da fittinglerde tıkanıklıklara yol açar. Yağmurlamanın etkili olabilmesi için, su akışının herhangi bir engelle karşılaşmaması gereklidir. Yağmurlama boruları ve yağmurlama başlıklarının, korozyon parçaları, kireç taşları, çamur ve yabancı maddeler nedeniyle tıkanmasıyla yağmurlamanın çalışmadığı veya düzgün dağılım olmadığı birçok olay meydana gelmiştir. Testler sırasında yağmurlama boruları içinden ahşap parçaları, naylon poşetler, boya fırçaları, kovalar, çakıl taşları, kum, eldiven, kaynak parçaları gibi farklı malzemelerin çıkması çok sık gözlenmektedir. Kuşkusuz, özellikle kuru boru tip yağmurlama sistemlerinde en çok rastlanan, boru içinde oluşan korozyondur. 2. Yağmurlama Borularındaki Korozyon Korozyon sözlük anlamı olarak paslanma, aşın102 Tesisat Dergisi Sayı 163 -Temmuz 2009 ma, çürüme, bozukluk, çürüklük anlamlarına gelmektedir. Metal ve alaşımların kararlı halleri olan bileşik haline dönme eğilimleri yüksektir. Bunun sonucu olarak metaller içinde bulundukları ortamın elemanları ile tepkimeye girerek, önce iyonik hale ve oradan da ortamdaki başka elementlerle birleşerek bileşik haline dönmeye çalışırlar; yani kimyasal değişime uğrarlar ve bozunurlar. Sonuçta metal veya alaşımın fiziksel, kimyasal, mekanik veya elektriksel özelliği istenmeyen değişikliklere uğrar. Metal parçalarının üstyüzeyleri rutubetli ortamlarda ve açık havada, bir oksit tabakası ile kaplanır. Alaşımsız ve düşük alaşımlı çeliklerden yapılmış olan parlak yapı parçaları, bu şartlar altında bir süre sonra pas benekleri ile kaplanır. Korozyona dayanan olaylar, havadaki oksijenin demir malzemenin su ile bağlantılı halde tesir etmesinden ileri gelmektedir. Damlaların ortasında, demir Fe2+ iyonları çözünmeye başlar. Bu çözünme bir anot gibi tesir eder. Damlaların kenar bölgesinde, çözünen havanın oksijeninden oluşan DH- iyonları çözünen demir Fe2+ iyonları ile reaksiyona girer ve ilk önce demir hidroksit Fe (OH)3 ve buradan pas FeO(OH) oluştururlar. Benek şeklinde başlayan pas oluşumu sürekli olarak devam etmesi halinde bütün yüzeyi kaplar. Korozyona etki eden birçok faktör bulunmaktadır. Ortamın etkisi, sıcaklığın etkisi, malzemenin etkisi, taneler arası özellik farkları, sistem tasarımı, ortamdaki oksijen konsantrasyonu, zeminin elektriksel özgül direncinin etkisi vs. Ortamdaki nem miktarı, asitlik-baziklik durumu, havanın oksijenin veya suyun ortam tarafından geçirilebilme yeteneği, kaçak akımlar ve çeşitli bakteriler korozyonu başlatıcı ve hızlandırıcı etken olarak karşımıza çıkar. Ortam sıcaklığının artması iyon hareketini artırarak korozyon hızını artırır. Sıcaklığın artmasının oksijen konsantrasyonunu düşürücü ve dolayısıyla korozyon hızını düşürücü etkisi de vardır. Ancak bu etki iyon hareketinin artmasından dolayı olan reaksiyonların yanında oldukça zayıf kalmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=