TEKNİK BİLGİ Sistemin gerçek maliyeti (bu günkü değerle) yukarıdaki gibi hesaplanarak, yatırımın fizıbıl olup olmadı�na karar vermek gerekir. Örnek: (Sistem l); İlk yatınm maliyeti daha pahalı 50.000 YTL, ancak yıllık işletme gideri daha düşük 15.000 Yfl/yıl ve hurda değeri 10 yıl sonra 10.000 YTL olan sistem mi? (Sistem 2); İlkyatınm maliyeti daha pahalı 62.000YTL ancak yıllık işletme gideri daha düşük 12.000 YTL/yıl ve hurda değeri 10 yıl sonra 13.000 TL olan sistem mi tercih edilmelidir? SGO: Y(ıll(+ni))n:-1i 0/ (l +i)n-1 Yıllık normalfaiz: %15 SGO:(1+0. 15)10 0. 15 / (J+0. 15) 10-1=0,19925 Sistem-l'in bugünkü değeri =(15+00. 0. 1050)+1 015. 000/0, 19925- 10. 000/ =50.000+75.282-2.471=122.8ll YTL Amortisman Hesabı Sistem-2'nin Bugünkü değeri; =(16+20. 0.1050)+1012. 000/0,J 9925-13. 000/ =62.000+60.225-3.213=119.012 YTL Görüldüğü gibi varsayımlarımız doğrultusunda, ikinci örnekteki yenileme bedeli daha pahalı olmasına karşın Sistem-2 daha ekonomik bir yatırım olmaktadır. Diğer taraftan sistemleri n bugünkü maliyetleri eşitlenmek suretiyle amortisman süresi irdeleme (iterasyon) ile hesaplanarak, sistemin ekonomik ömrünü de hesap etmek mümkündür. 5.3.1 Yenileme Yatırımlarında Destekler TTGV -Türkiye Teknolojisi Geliştirme Vakfı'nın amaçları; • Enerji verimliliği yatırımları önündeki finansal engellerin aşılarak enerji verimliliği yatırımlarının teşvik edilmesi, • Sanayide oldukça yüksek olan enerji yoğunluğunun düşürülerek, enerji maliyetlerinin toplam üretim 56 Tesisat Dergisi Sayı 151 - Temmuz 2008 üzerindeki payının azaltılması ve rekabet gücünün rüzgar, jeotermal, vb.) kullanılması şartlarına bağlı korunması, bu tip krediler, standart güncel kredi koşullarından • Çevre üzerindeki olumsuz etkinin azaltılması, daha ekonomik olabilmektedir. • Sanayi kuruluşlarının enerji etütlerinin gerçekleşti- • Güncel örnek vermek gerekirse; TTGV, mutfak rilmesinin sağlanması. soğutucu cihazlarındaki yasak (R 1 1 , 12) gazların değişimi için % 50'si hibe kredi vermektedir. 5.3.2. Hedef kitle; sanayi ve yatırımcı kuruluşlar. Destek bilgileri: 6.1. Esnek Tasarım ve Çözümlerin Önemi • Destek miktarı: TTGV desteği alt sınırı 100.000, İleriyi düşünüp görerek, yakın ge l ecekte olası teknolojik üst sınırı 1.000.000 ABD doları olmak üzere, proje gelişmelere uyum sağlayacak tasarı mlar yapılmalıdır. bütçesinin en fazla % 50'si. • Destek süresi: en fazla 1,5 yıl. Hizmet bedeli; TTGV katkısının% 6'sı. Geri ödeme; proje süresi sonrası biryılı geri ödemesiz olmak, 6 ayda bir 7 eşit taksitle 4 yıl içinde. 6. Sonuçlar ve Öneriler • Günümüz tesisat sektöründeki iş hacminin genleşmesine hizmet edecek yenileme çalışmalarına, "mimar-mühendis ve işletmeci" üçgeninde çalışmalaryapılması ve bilimsel ortamlarda tartışılması gereklidir. • Enerji tüketiminin azaltılmasından hareketle yenileşme yatırımlarının, özel anlaşmalarla karşılanarak, yapı sahibine mevcut halindeki enerji ödemeleri ile yenileşme olanağı sağlama; • Gelişmiş ülkelerde; "esco-energy saving contractor" yüklenici firmaları; enkaz yüklenicileri (enerji kazanım yüklenici) var. Ülkemizde de bu tür oluşumların ve girişimcilerin yaratılması gereklidir. • Bilgi toplama -arşivleme çok önemli! (işbitim projelerinin, katalog ve sistem bilgilerinin saklanması), • "Emniyetin önemli ve öncelikli olduğu sistemlerde, yenilenme kaçınılmazdır. Ekonomik fizibilite sözkonusu değildir.bu durumda yeni yapılacak sistemler arasında fizibilite söz konusudur. • Sistemler tam ekonomik ömrünü tamamlamadan da yenileme kararının verilmesi, genelde daha ekonomik olabilmektedir. Zira beklenmedik ani gelişen arızalarla oluşan üretim ve güven kaybı öngörülemez bedellere ulaşabilmektedir. • Ulusal ve uluslararası kredilendirme kuruluşlarının verdiği karşılıklı veya karşılıksız özel koşullu uygun kredilerden yararlanmak hedeflenmelidir. • Özellikle çevreye zararlı (yasaklanan soğutucu akışkanların yeni nesil gazlarla değişimi) gazların yenilenmesi ile yenilenebilir enerjilerin (güneş, Örneğin; Günümüz koşullarında yaz klimasını gerekli görmediğimiz Kuzey Anadolu'daki yerleşimlerde, yakın gelecekteki küresel ısınma ve iklim değişikliği sonucunda soğutmanın kolay ilave edileceği sistemler tasarlanmalıdır. 6.2. Mimaride ve Şehirleşmede Yenileme Ölçütlerine Dikkat Edilmeli • Her yapının ve alanların kendine özgün bir kimliği var. Yenileme, bu kimlik yok edilmeden yapılmalı. • Gelişmiş ülkelerde yapılar ve önemli caddeler yüzyıllar boyunca varlıklarını sürdürebilmektedir. • Yıkarak, yok ederek, tamamen yeniden yapmak tarihi de yok etmek demektir. • Gelişmiş ülkelerde, bazı sokak ve caddeler genişletilirken bile; tüm mevcut yapıların ön cepheleri ve/veya tamamı geriye kaydırılarak yapılmıştır ve yapılabilmektedir. • Özellikle kamusal kurumlar (devlet, belediyeler, vb.), toplumsal refah ve sosyal devlet ilkelerinden uzaklaşarak, sadece artı değer (rant) hedefiyle yatırımlara yönelmemelidir. Zira sadece kısa erimli hedefleryerine, uzun erim toplumsal gelişim hedef alınmalıdır. Özellikle günümüzde yaşanan "neoliberal politikalar" uzun erimde toplum aleyhine sonuçlar doğurmaktadır. • Yeni şehirleşme alanlarında bile orantısızyapılaşma yapılmaması gerekirken, mevcutşehir merkezlerinde orantısız ve dev yapılara izin vermenin, topluma büyük kötülük olduğu akademisyenler tarafından söylenegelmektedir. ■ Kaynaklar 1. ASHRAE 1995 App/ications. 2. www.ttgv.org.tr 3. TTMD yayınları. *Yazar: İrfan Çelimli / Makina Mühendisi Kipaş
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=