MAKALE 70 �� :e:: "" _, .� ,ı--V , 60 v· V A� I ..ı ., 50 l/ r-P' 40 1/ .M ebm-papşt EC /ıt, + lrequency COfflerter with filter w 'j - N:, + pha,o oootr� witho<ıl filler 30 , - N:, + pha,o oootr� �ilh fflter A Ai l? /ıt,v.ith tr.ınsfonner � o 1000 2000 3000 - 5000 6000 ICf"'I V► 2000 4000 6000 8000 10000 1"""1 Grafik 4b. EC motor ses seviyesi [9). vb. konvansiyonel hız kontrol sistemleri ile karşılaştırıldığında nominal hızlarda ortalama %10 enerji tasarrufu sağlamaktadır [9]. EC Motorların akustik avantajlı tasarımı sayesinde ne frekans konvertörlü sistemlerin istenmeyen rezonansları ne de faz kontrollü sistemlerin uğultuları, EC Motorlarda gözükmez. Bu sayede EC motorsistemlerinde daha düşük ses seviyeleri sağlanır. Grafik 4b'den görüldüğü üzere EC motor sistemleri faz kontrollü ve frekans konvertörlü sistemlere nazaran asgari 4 dBA avantaj sağlamakla birlikte özellikle düşük fan hızları ve hava debilerine inildiğinde bu fark 15-30dBA civarına çıkmaktadır. 2.7.4. Yüksek Verimli Motor Kullanımı Radyatörlerde kullanılan fan motorlarının enerji verimliliğinin yüksek olması sistemin genelini n enerji veri mliliğine etki etmekte ve verimi yükseltmektedir. Elektrik motorlarının enerji verimliliği seviyeleri Avrupa Birliği 'nin aldığı C0 2 emisyonunun azaltmaya yönelik karar doğrultusunda düzenlenmektedir. Avrupa Elektrik Makineleri ve Güç Elektroniği İmalatçıları Komitesi (CEMEP) tarafından 1, 1-90 kW arası 2 ve 4 kutuplu motorlar için verim sınıflandırılması 1999 yılında oluşturulmuştur. CEMEP EFFl, EFF2 ve EFF3 olmak üzere üçfarklı enerji verimliliği sınıfı tanımlamıştır. Talep edildiği takdirde 6 kutuplu motorlarda ve l ,1-90 kW aralığı dışında da özel olarak "Yüksek Verimli" motorlar imalatçı firmalar tarafından üretilebilmektedir [10],[l l]. Örneğin EFFl sınıfı yüksek veri mli motorların kullanımı ile enerji kayıpları yüksek çalışma saatine sahip (6000 saat/yıl) sistemlerde % 40 oranında 102 Tesisat Dergisi Sayı 151 - Temmuz 2008 cını 6ıırınıucın t<N 4-9oıe ,.oıo,. OHI ôıl\ıııtıo,ı fı;:ır Z-pcıl• moıorı ·- .,,_, .,,,_, "'':.-1 ı·- .., _ ,.,_, .. ,_ ... ... ... ... il 1.5 22 3 . ,., 7� il " 18.5 " ., :s7 " " " ,. <76.2 <78.5 c81.0 c82,6 c8A 2 c857 c870 C 88 A < 89,, .... ... , <91 A <920 <92.5 .�o < .,. <93. ,-. 762 >..8J.8 ,..785 ,. .sso -aıo >•86 ... -826 >•87-4 ,..9, 2 >■88.3 -u, ,. . 992 >-870 ;u901 -sa .. ,..91 O ,.. 89 A ,.,.91 8 � ... ,..92 2 � ..... >•92 6 -91A u932 �no >•936 _.,, >•93 9 -930 >•9• 2 �.,. >-9A 7 >-93.9 >•950 Tablo 5. ve Grafik 5. 1.1 < 76.2 >•76.2 >.e2.8 15 C 78 5 >• 78.5 ►-8-4 1 22 <81 O >•81 O >-856 3 c826 >•82.6 u867 . c8-4. 2 >■842 >-876 ,., c857 >• 85.7 >-886 " c870 >• 870 >-895 il c88 -4 >• 88. -4 .... , " c89A ,.,. 89A >�I 3 l8' .... h900 >"'918 22 ... , >• 90 5 .... , ., <91 A >• 91 A ..... :s7 .... >•910 .... , " ... , >• 92.5 ,..,, [,.. <930 >-930 >-9• o " <936 >•93,6 ..... ., c939 >• 939 >..9l0 95 90 _ 85 .. � 80 75 70 +---------- 15 90 Roıed Powor (kW) Yukarıdaki tablo ve grafikte CEMEP tarafından tanımlanan EFFl, EFF2 ve EFF3 sınıflarına ait verimlilik karşılaştırılması 2 ve 4 pole motorlar için verilmiştir [10). azalmaktadır (Bu oran EEF2 sınıfı motorlarad yaklaşık % 20'dir). 15 kW'lık EEFl sınıfı bir motor için hesaplama yapılırsa, her yıl 4 MWh tasarruf sağlanabildiği; bununda 0,05 Avro/kWh üzerinden her yıl 200 Avro tasarrufa karşılık geldiği görülecektir. Yüksek veriml i motorların kullanım ömürlerinin daha uzun olduğu ve i lk yatırım maliyetlerini kısa zamanda geri kazandırdığı da ayrıca hatırlanmalıdır [10]. 3. Sonuçlar ve Öneriler Enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketi m aşamalarında, endüstriyel işletmelerde, binalarda, elektri k enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekelerinde, ulaşımda, i klimlendirme tesislerinde enerji verimliliğinin artırılması ile yatırım ve işletme biri m maliyetlerinin en düşük düzeye indirilmesi günümüzün rekabetçi ortamında en önemli konu haline gelmiştir. Bu durum yüksek performanslı, ekonomik, uzun ömürlü, çevreci ve enerji verimliliği yüksek Radyatörleri n gelişti rilmesi, üretilmesi ve kullanılmasını zorunlu kılmaktadır. Enerji sektörü içerisinde yer alan yatırımcıların, proje ve uygulama mühendislerinin yukarıda tanımlanan konular hakkında bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Enerji verimliliği yüksek ürünlerin kullanımının yaygınlaştırması ile birlikte işletmelerimizde verimlilik artacak ve ülke olarak rekabet gücümüz yükselecektir. Bu sistemlerin aynı zamanda çevreci sistemler olduğu da akıldan çıkartılmamalıdır. Kaynaklar 1. Friterm A.Ş Teknik Dokümanları ve Uygulamaları (http://www.friterm.com). 2. Friterm A.Ş COILS 5.5 FRT 1 Yazılımı Doküman/arı ve Hesaplamaları (http://www.friterm. cam). 3. The Dow Chemical Company Firması, Dowtherm 4000 Teknik Kataloğu (http://www. dowtherm.com). 4. TS EN 1048 (lsı Değiştiriciler-Hava Soğutmalı Sıvı Soğutucu/ar "Kuru Soğutucular"-Peıformansın Belirlenmesi İçin Deney Metotları. 5. 97/23/EC The Pressure Equipment Directive. 6. EUROVENT Rating Standard (Far Forced Canvection Air Cooled Liquid Coolers "Dry Coolers '? 7 /C/003 -2007. 7. Bo/azar F,Acü/ H., "Enerji Tesislerinde Kullanılan LT-HT Radyatörler (Kuru Soğutucular)" Makalesi, ICCI ,2006. 8. Zieh/ Abegg Firması Teknik Kataloğu (www. ziehl-abegg.com). 9. EBM-PAPST GmbH Firması "EC Fans" Teknik Broşürü (http://www.ebmpapst.com). 10. E/ectric Motor Efficiency broşürü ( Energ'f Efficiency C/asses Far Low Voltage), Avrupa Elektrik Makineleri ve Güç Elektroniği İmalatçıları Komitesi (CEMEPJ, 1999. 11. GAMAK MOTOR Firması Teknik Broşürü (http:// gamakmotor.com) ■ Bu makale, 15-17 Mayıs 2008 tarıhleri arasında yapılan 14. /CC! Kongre ve Sergisi'nde bildiri olarak sunulmuştur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=