MAKALE karşılayacak kapasiteyi sağlaması için, ortam havasıyla soğutma uygulamasındakinden daha büyük bir ısı transfer yüzeyine ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, sistemin aynı kasetleme içinde çözülmesinin getireceği ilk yatırım avantajı unutulmamalıdır (7). 2.7. Ses Seviyesi ve Fanlar Özellikle yerleşim yerlerine yakın uygulamalarda kuru soğutucuların çalışma sı rasında fazla gürültülü olmaması önemli bir kriter haline gelir. Elektrik Harcaması (kW) Zaman-Saat Grafik 3. Fanların step kontrol uygulanarak ihtiyaca göre devreye alındığı bir kuru soğutucuda bir günlük per yodda tanların elektrik harcaması (Taralı alan, tüm tanların sürekli kullanılmaması sayesinde tasarruf edile i n elektrik miktarını kWh olarak göstermektedir). Temel olarak fan motorundan ve fan kanatları- rılabilir. Bu durumda fan başına 0,75 kW az güç step kontrol ile yeterli sonuç alınamaz. Böyle nın yapısından kaynaklanan ses seviyesi, üretici harcanır ki bu da %40'a yakın tasarruf demek- yerlerde fan devirlerinin kontrol edildiği ve doverileri değerlendirilerek belirlenir ve uygun tir. Bu örnek 4 fan içindir; çoğu tesiste çok daha layısıyla hava debisi üzerinde çok daha hassas sınırlar arasında kalıp kalmadığı kontrol edilir. fazla tanlı sistemler kullanılmaktadır. kontrol sağlayan sistemler (frekans invertörleri/ Gerekirse motor devri düşürülerek ses seviyesi konvertörleri) kullanılı r. Frekans invertörleri/ azaltılabilir; bu durumda gerekli soğutma kapa- Örnekte kullanılan 800 mm çaplı fanın her iki konvertörleri ilk yatırım maliyeti açısından step sitesinin sağlanması için ısı değiştiricisinin ısı devirde harcadığı güç ve daha düşük devir- kontrol ünitelerinden daha pahalıdır; bu nedenle transfer yüzeyi artırılmalıdır. lerde kullanılabilecek diğer bir fana ait veriler genellikle tüm tanların ayrı frekans invertörleri/ aşağıdadır [8]. konvertörleri ile kontrol edildiği sistemler yerine, Radyatör seçiminde dikkat edilmesi gereken bir tanların gruplar halinde kontrol edildiği ve nokta da, tasarımın ortam sıcaklığının yüksek 2.7.2. Frekans İnvertörleri ve Step step kontrol üniteleri ile frekans invertörleri/ olduğu zamanlarda ihtiyaç duyulan soğutma Kontrol Üniteleri Kullanımı konvertörlerinin birlikte kullanıldığı sistemler kapasitesini sağlayacak şekilde yapılması Tek devirli fonlarda da, çift devirli fanlarda tercih edilmektedir. gerekliliğidir. Hava sıcaklık değerlerinin düşük da kullanılabilen kontrol üniteleri ile de hava olduğu zamanlarda istenen kapasitenin elde edilmesi için tanların hepsinin tam devirde çalışması gereksiz ve masraflı olur. Soğutma suyu çıkış sıcaklığı üzerinden kontrol edilen sis temlerde, tanların düşük devirle çalıştırılması veya devreden çıkarılması ile sistem için uygun debide hava tedariki sağlanır. 2.7.1. Çift Devirli Fanfar Değişken debide hava sağlanması için en pratik yol, çift devirli fan kullanımıdı r. En yüksek debileri ihtiyaca göre değiştirilebilir. Fan devirleri üzerinde hassas kontrol gerekm yen yerlerde, tanların sırayla devreye girdiği eve devreden çıktığı step kontrol sistemleri uygula nır. Fanların hangi sırayla çalışacakları kullanıcı tarafından tariflenebilmektedir; fan çalışma sürelerinin dengeli dağıtıldığı alternatifler de vardır. Step kontrol üniteleri fanın sadece açık ya da kapalı olması esasına göre çalıştığı için, fan devrinin kontrol edildiği sistemlerden daha çalışma devrinin 3/4 'ü gibi bir ikinci hızda ucuza mal edilebilmektedir. Bu nedenle, çok da çalışabilen bu tanlar sayesinde, hava giriş sayıda fanın bulunduğu ve hassas kontrol sıcaklığının tasarım sıcaklığının çok altına düş- gerektirmeyen sistemlerde genellikle bu yöntem tüğü zamanlarda önemli oranda enerji tasarrufu tercih edilir. sağlanabilmektedir. Örneğin, 870 kW'lık 4 tanlı bir kuru soğutucu, ortam sıcaklığı 33 °C'tan 20 Grafik 3'te, 4 tanlı bir kuru soğutucunun step °C'a düştüğünde fan devri düşürülerek çalıştı- kontrollü çalışmada elektrik harcamasındaki ta880 d/d 2,00 kW 660 d/d 1,25 kW 440 d/d 0,37 kW sarruf görülmektedir. Günün sıcak saatlerinde 4 fanın da çalıştığı, en serin saatlerde ise tek fanın yeterli olduğu kabul edilmiştir. Soğutma suyu dönüş sıcaklığının fazla değişmemesi istenen 2.7.3. EC Fanfar Farklı devir aralıklarındaki motor seçeneklerinin yanı sıra son yıllarda kullanım alanları hızla artan EC Motor teknolojisi kuru soğutma uy gulamalarında 0 1000 mm çaplı fanlara kadar kullanılabilir. Daha büyük çaplı fanlarda Frekans invertörleri kullanılmaktadır. EC tanlar kutup sayılarından bağımsız olarak fan motorunun tüm hızlarda kontrol edilebilmesini sağlamak tadır. Grafik 4a'da verildiği üzere EC Motor sistemleri, frekans invertörü-step kontrol-trafo, i: - obm-papstEC - N:. + frequeocy convtfter with filter -,ı;, • ph3,e contrd withoutfılt,r .1.F0 1500 -,ı;, • ph3,e contrd with fille< �il N:ı with tnınsformer //. Jı / 1000 v,; ı, 1/ 1/ / 1 / 7, � // /, f)I , '/ 500 ı..-:: '1/ r,,. .,,r,, �� V / = ;;: o 1000 2000 3000 4000 0000 eooo ((>MI V► 2000 4000 6000 8000 10000 ,_ 330 d/d 0,20 kW ve kullanılan fan adedinin az olduğu yerlerde Grafik 4a. EC-motor güç tüketimi (9). 100 Tesisat Dergisi Sayı 151 - Temmuz 2008
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=