MAKALE kullanım yerinde 35 °C hava giriş sıcaklığı ile şımaz. Radyatörlerde standart kapasiteler TS dolayı yaşanabilecek donma olaylarını önlemek çvaelrıeşbtıirlımldeığkıtneddair;istenen kapasitenin % 83'ünü EN 1048 (lsı Değiştiriciler-HavaSoğutmalı Sıvı için de gerekli bir durumdur. bu oran LT radyatör için ise Soğutucular "KuruSoğutucular" -Performansın ancak % 37'dir [2]. Belirlenmesi İçin Deney Metotları) standardına 2.3. Lamel Geometrisi 2.2. Akışkan Özellikleri ve Radyatörlerde Donma Koruması Rt aamd ysaı ct öarkdl ıek vl ar er ısiilnedkeadr şo ıl laaşşaı pn ksauryşuı lna eş mk sai ydaı şc ao rğ ı sduayutaishatiryıamcıniçdina %ön1e0m0lisduirk. uSlliasnteılma in soğutma bileceği gibi, emkusni dd aı ş door nt amma ys ıı cöankl el ımk l ea kr ı iaçlitnı ngdl iak oçla -lsışumkaardışuırmulı Ö(sranleağminu,rahlaı)cmsueynun%ku2l0laentılimleansı gerekmektedir. - şım yaklaşık-8 °C, hacmen % 3g0likeotillleunb-gi rl i kkao lrlıu bir karışım ise yaklaşık-16 °C'a"kadar koruma sağlar (Bakınız Tablo 1) [3]. Radyatör tasarımında ve seçiminde soğutma göre hacmen % 34 etilen glikol oranı için Radyatör tasarımında boru çapı ve borular ara- tanımlanmaktadır. Tablo l'de antifriz oranına göre karışımların ed do inl mm eas i ngoekrteakseı n vneor ki l tma igşl ti ikr o l[ o3 r] a. nBı un ırna d%a 6d0i k' ı knaı nt nü sı nt üynüek sç eı kl mm ae ys eı d buarşulmamunadsaıddıro.nma sıcaklıklarıd k K a o ış n r ş am ı y a l ö a s n r ı ı l n e s d o m n a u k a c u l u ı r n u m sao dğ uı ğt ıu ct ua lkat ir rddae d oi çn ma kaı şr iksak ni nı ne borularda oluşacak tahribatın o p n ıl a a r bıillmseasbı i lnee, rgeedtei ryescee ği mi ek ak nms ıaz ldi yı re t(ionn yaar ınmı n ydaa , k s u ö ru soğutucunun performansının düşmesi de z konusudur). Ülkemizde, donma sonucu ksaı npdaaskiit emvees abf ealseırni çt aknaı my ılpalyaar ın ül a m e l g e o m e t r i s i , zerinde etkilidir. L d a u m y u e l a l n g e s o o m ğu e t t m r i s a i , k t a a p s a a s rı i m t e s ş i n a i r n t l a u r y ı n gu d n a i h t i y a ç basınç Y t k a o a r ğ y a u ıp f n ı l n adr aı nd akhe inl idnidset asnadğal ar nt l aa cr ıaağrı aşseı nkdi l ad ne süer eç itliicr .i b p a s i t e / f ioyraut l ud egğeeor mi veet rr idl ei kr li en r idsaöhyal ean veabni ltiar ;jlfıakkaat bu durumda basınç kayıpları da artacağı için oo lpat ri ma ki z, aasyynoı n ıas ı g ti dr ai l nms ef es ri gy eü rzeekymi n ee k tseadhi ri p. Pf raaktai kt farklı lamel geometrisi kullanılmış radyatörlerin, aynışartlardafarklı soğutma kapasitesi vefarklı bönaesmınlçidkira. yıpları vereceğine dikkat edilmesi suyuna eklenecek glikol oranının da hesaba kullanılamaz hale gelmiş kuru soğutucuların katılması gerekir. Soğutucu bataryada donmayı öp nalsei mt e es ikniiçni n%k u1 0l l a0 nsı lua knugl ll iaknoıll-asnu ski as tr eı şmı ml eı nr eı ng köar e çok daha düşük olduğu ve bu nedenle de daha büyük ısı transfer alanına, dolayısıyla daha büyük (maliyeti dahayüksek) b yatörüne gereksinim olduğu unuirtusolmğuatmmaalırdaırd. Aksi takdirde, suya eklenecek glikolun soğutma kapasitesinde yol açacağı düşüş, radyatörden ba soe ç ğ k a u l c e t a m n k e a t n ı k r a . p p D e a r o f s o l i a t r e m y s ı a i s n ı n i y n s l aı d n , e ğ a k e l u ı r n i ru a msao mğ uatsuı cnuanyuonl , tasarım şartları ve glikol oranı bilgisi verilmezse bir anlam taltearmeasmıkleıknlayeransiltelannmmeakkztaodruırn. da kalındığı örnek Resim l'de donma sonucu bir kuru soğutucunun b dana gelmiş tipik hasar gösteriolrmuelakrtıenddiar [m1e].yD ön o l n e m m a riskine karşı genel olarak uygulanan , sistemin kullanım dışı bırakıldığı soğuk havalarda Radyatör içindeki suyun b sıdır. Bununla birlikte, borulama y o a ş p a ıs lt ı ı n lm da a n db oo şl aayl tı ı l mr aadsyı amt öür mi kç üi nnd oe lkmi asduı ğy ıunnd at na, ms ooğ luat rma ak suyuna yeterli oranda antifriz (etilen-glikol) katılması gereklidir. Bu işlem ülkemizde sıklıkla meydana gelen plansız elektrik kesintilerinden 2.4. Hava Hızı Hava hızı, hava tarafındaki kısmi ısı transfer katsayısını etkilediği için önemli bir kriterdir. Hava hızı arttıkça ısı transferi arttığı için daha küçük bir ısı değiştiricisi yeterli olacaktır; bununla birlikte hava tarafı basınç kayb nın artması nedeniyle yüksek hızlarda fa ı n op petrifmo rumma ndseığ ed rül eş redre. Bs eu ç inl emdeesni l eg ehr eakvlai d ihr . ı zr ıandı n yatör uygulamalarında tavsiye edilen hava hızı 3-3, 5 m/s civarındadır. Bu hızın altında hava Yhüızklaserıkrahdayvaatöhrıün büyük seçilmesini gerektirir. zları ise daha güçlü ve pahalı tanlar gerektirir. Tablo 1. Antifriz Oranına Göre Karışımın Donma Noktası Hacimsel Karışım Oranı Donma Sıcaklığı %100 Su o °C % 90 Su + % 10 Glikol Karışımı Durumunda -3 °C % 80 Su + % 20 Glikol Karışımı Durumunda -8 °C % 70 Su + % 30 Glikol Karışımı Durumunda -16 °C % 60 Su + % 40 Glikol Karışımı Durumunda -25 °C % 50 Su + % 50 Glikol Karışımı Durumunda -37 °C % 40 Su + % 60 Glikol Karışımı Durumunda -50 °C % 30 Su + % 70 Glikol Karışımı Durumunda <-50 °C % 20 Su + % 80 Glikol Karışımı Durumunda -45 °C % 10 Su + % 90 Glikol Karışımı Durumunda -28 °C Resim 1. Donma sonucu radyatör borularında meydana gelen tipik bir hasar [l]. 96 Tesisat Dergisi Sayı 151 - Temmuz 2008
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=