Kütlenin korunumu ilkesince bu değeryaklaşık olara Den em 4 ıle hesaplanabllmektedir. Bu durumdatayında ·debi: (4) Qtt) {S(t 1) P(t) F.tt)/. ıalth (S(r· IJ P(lj·E(t)) bağınıısıyla hesaplanabilmektedir (Xiong ve Guo, 1999). 2.4. Model Parametrelerinin Kalibrasyonu Sunulan çalı§mada . model pa ametrelerının (c. SC) en uygun değerlerini belirlemek için. Denklem 5 ile verilen amaç fonksiyonunun minimum değeri ara nmıştır. ,-Q -.:t. .. .l ı mııı . (5) Burada; ~ :t ayında modellenmiş alum (mm/ay) ~ n :t ayında gözlenmiş alum (mm/ay) dır. 3. Uygulama Sunulan modelin uygulaması Gediz havzasında yer alan Illedar alt havzasında gerçekleştirilmiştir. Medar Çayı havzasına ait akımlar. ha •za çıkışıııda 1962 yılında kurulan EIE509 no.lu Kayalıoğlu akım gözlem istasyonunda gözleıırııektedi . 901.6 knı2 drenaj alaruna sahip Kayalıoğlu istasyonunun 1962-1996 yıliail arasında kalan llayıtlarına erişilebildi~inden sunulan modelierne çalışması bu tarihler arasında gerçekleştirilmiştir. Illedaı Çayı havzasındaki alansal ortalama yağı§Jar, aylık toplam buhartaşma ealansal ortalama sıcaklık değerleri ise Kurt~lu (1999)'nun bu havzayı kooo alan ça ı§masındanalınm §br. Havzaya işkin hi oıneteocoloji istasyonlannın konumlan Şekili'de verilmektedir. iki paramabeli aylık yağı§-akı§ modelin de gerçek evapotranspirasyon ava buhartaşmasının bır fonks~·onu olarak verilmektedir. · li m değişikliği senaryolan ise yağış ve sıcaklık değişımierini öngörmektedir. Bu dıırumda iki parametreli modelin kullanılabilmesi için sıcaklık-buhartaşma arasındaki ili§kilerin ortaya konması gerekmektedir. 152 Tesisat Dergisi Sayı 149 - Mayıs 2008 ... osi.., ~· -~·· G!>lcm t~r<:y<nı Ô twhl 1;11 Mrut~l GL.1rn 1:.-:ıııoll Şekil I. Illedaı Çayılıa!flasıa ını veyağışıstasyoıılaıvıın konumlar. Bu amaçla Medar havzası aylık toplam tava buhartaşmalan ile aylık oralama sıcaklık degerieri arasında korelasyon ve regresyon analizleri yapılm ı§ ve: El'(/) 0.35~31~ J.3372T .637. ( 6 ) ili§kisi elde edilmiştir. Şekil 2'de edar havzası aylıkbuhar laşma ve sıcaklık Ilişkisi verilmektedir. iklim senaryolannda ortaya çıkan sıca lık değişimleri bu model yardımıyla lıuhaı1a§ına değişimlerine dönü§ ürülmü§tür. ~0~----====~~==~---, ~~r------~~~---r.--~ D·~~------------~~--~ ~r------------;~----~ !~)~--------~~~--~ j!ıl$') Şekil2. flledeılıevzasıaylık butıaılaşıııa •te sıı:aklı i li~si. 3.1. Medar Havzası iklim Senaryoları Küresel iklim değjşildiğinin yağışlar ve sıcaklıklar üzerindeki etkilerinin iıx:elenrnesi amacıyla global ölçekte pek çok atmosferik modeJieme çalışması yapılmı§tır (Tegart vd., 1990). Bu modeller küresel iklim deAişi liğinin abnosferik etkilerini bölgesel ölçekte vemıektedir. Bu amaçla gefi§tirilen ve büll)'esinde birçok iklim modeli bulund an MGICC-SCENGEN modeli yaygın olarak kuUanılan model~r arasında yer almaktadır (Raper vd.• 1996). SUMER tarafından 2006 yılında yapılan "Enabliııg Activities For The Prepara~on of Tiırkey's ın· ial lational Conımurıication to the UNFCCC" başlıklı raporda MGICC-SCENGE modeli ile Gediz nehir havzasının da içinde bulunduğu 5Ql50 lik alana ait sıta lık ve yağış tahminleri yapı l mıştır (SUMER. 2006). Bu rapora göre Medar havzasını da kapsayan bölgeye ait yağış •e sıcaklık d~işimleri Tablo 1 ve 2'de verilmektedir. Sunuları çalışma kapsanıında yukarıda verilen yağış ve sıcaklık değişimleri, Medar havmı gözlenmiş yağı§ e sıcaklıklarına 0962-1996) uygulana ak havza n 2030, 2050 ve 2100yıh yağış ve sıca lık değerleri elde edilmiştir. 3.2. Modelin Kalibrasyonu ve Veriffllasyonu c ve SC olmak fızere Iki parametreye sahip modelin kalibrasyonu i~ n k 21 O W/lık (1962-1979) yağı§ ve buharlaşma verileri ku Danı l mış , model Tablo ı. IP CC 82- MES Senaryosu altında 1 yağış değişimleri (Sumer, 2006). Aylar 2030 2050 2100 P(%) P(%) P{%) Ocak ..J.3 -5.5 -11.6 Şubat -0.7 -2.6 ·7.9 Mart -0.2 .o .ı -0.6 Ilisan -5.9 -9.3 -16.2 Mavı s -12.4 -18.7 -31.6 Haıiraıı -24.9 -35.9 -59.3 lenııooz ·35.2 ·47.6 -73.0 Ağustos -13.5 -20 4 -37.2 Eylül -9.9 -15.7 -30.1 El<im - -17.1 -26.5 _:i8.5 Kasım -6.2 -10.5 -21.6 Aıalık -4.4 -6.5 -12.1 Yıllık -5.0 -8.0 -15.4 - -- Tablo 2. IPCC 82- MES senaryosu altında sıcaklık deği imieri (Su mer, 2006). r-- - -- Aylar 2030 2050 2100 ô.'C ô.''C ô.'C Ocak -L-0,9 +14 +2.5 Su bal •0.9 +1.3 +2.4 Mart -r-0.8 +1.2 +2.1 rıi$8rı +1.1 +1.6 +2.7 Mm• ıs + 1.4 +2.1 +3.7 Haziran - •1.6 +23 +4.1 Temmuz ... 1.6 +2.3 +.U Ağ11stos +1.7 +2.6 +4.5 Eylül ... 1.5 +2.2 +3.8 Elıinı +1.4 +2.1 +3.7 Kasını -"-1.1 +1.6 +2.7 Aralık ... ı.o +1.5 +2.6 Yıllık - 1.2 +18 +3.2
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=