• Küresel lim Değişikliğinin ll Su Kaynaklarina Etkisi ve Uyum Onlemleri ı Kl1resel ı sıııma ve ııe iceslııde ortaya çıkaıı kiiresel 1 ın deği liği, lıid ı olojik çe ri ındeki sistemler ve süreçlerarıısıııd i ıne.-tcut dengeyi etkileın~ed" .lfıdrolojikQSvrimin en önemli sistemlerinden biri ·rı· alnlOsfer olma St nedenijle, iklim deği§ikliğinin atmosferik ko§ullarda yaratııcağı deği§ikliklerin, tr.nızalıınn yağı . evapotrarısp'rasyon ve akı§ gibi hidrolojik süre~eri üzemde. hem alan hem de zaman ölçeğinde öııeıııli deği~iııılere yola~ca.Bı a~ıktır. Bu degişinıleı yabıızca nıe-ı'(ut uzuıı dÖfıeın ortalanıalarryla sınıılı lt.a l ınayıp, ekstrem olayiann sıklık, biiyüklük ve alansal dağılımtanııda da göriilece · Örneğin. sellam nadiı görüldüğü bölge!er dalıa sık ·e §iddelli a ıniara maruz ka lı rken. sulak bölgelerde ise kura k \'e su kıl~ı gibi Öfıeınli sorunlar ba~sterec:ektir. O" ıya'da ve ülkemizde kiiresel ısınrna koııuStında yaptl<ın çalışmalar, iklim d~i§iklijinin btıluııd~ıımıız bölgenin su kayrıaklanrıı kısıtl3'j'IQ bir rol O'JT13yacağııı ı gös ennelde •Bu nedenle. ülkemz su ka)Tiatiarınııı plaıılanıasıııda ve yöııetiı ı de iklimdeği i Iğ i ı 'ıı polans~·el e kileridikkate alrnıııa • ıııevQityapıııın olası d~§iınlere ltar§ı hassasiyetleri irdelenmell . Sunulan çah§mada, genel olarak küresel iklim deği§i iğinin su t:aynaldanna e kileri ve uyum ~.oooları irdeleıımi§li r. Bu kaıısaırıda. olası iklim seııaryolannda ortaya çdlan sıcaklık veya8J de2i · ınlerinin. Gediz hıwzastııda yer alan Medar kolu akımlıınrıa etkileri parametrik lıiı a~-akış modeli ile incell!flıniş · 2030. 2050 •e 2100 yıll anndaki senaryo yağış ve sıcak! ko§ullarında çalıştınlan model soou~lanııa göre yiizeysei akımlarda gözlenmesi muhtemel dܧܧIer belirlenıni tir. Anahtar Kellmeler: Küreselısı nma, iklim deği§ikllğf, stı kaynakları, hidrolojik nıodelleme, entegre havza yönetimi. 1. Giriş Küresel ısınma ve neticesinde ortaya çıkan küresel iklim deği§i igi, hidrolojik çevrimdelö sistemler ve süıeçleı arasındaki mevcut dengeyi ettlileme edir. ildim ve hidrolojik çevrim arasındaki kuvvetli bağ, pekçok araşbrmacının, iklim ~ğişikliğinin a arsu hidrolojisi üzerindeki etitil erini araştırınalarına neden olmuştur (Cohen. 1986: Gleidl, 1987; Coker vd., 1989; Lettenınaier ve Gan. 1991. Leavesley, 1994. Holt •e Jones 1996: Jones vd ., 1996: Arnell, 1998: Jones, 1999; Müller-V/ohlfeilvd.. 2000: Sene vd.• 2001). i im deği~ kliği ile ~gili !Wzey Amerika •e Avnı pa havzalannda gerçekJ~tirilen çalışmalar, hidrolojik çevrimin temel unsuılanndan olan 148 Tesisat Dergisi Sayı 149- Mayı s 2008 sıcaklık ve yağışların bu bölgelerde önemli ölç(ide degi§eceğini göstermektedir (Chang vd., 2001; ümbfick vd., 2000; Alddelkoop vd.. 2001; Bergström vd., 2001: Mimikou vd., 2000). Bu deği~mlerin nıertebesi. ülkemizin de içinde bulunduğu Güney Avrupa ve Akdeniz kuşağında yıllık ortalama sıcaklıklarda 3.0-3. 5 OC'Iik artı§lar Ye yıl lık toplam yağı §larda %15-30'1ik azaimalara ulaşabilmel\tedir (Houghton vd. 2001 : Christensen vd., 2007). Ya~ış ve sıcaklardaki bu deği§i mlerin. bölgelerin mevcut su potaıısiyelleri nde önemli aıalmalaıa neden olacağı ve buna bağlı olara enerji, tarım, içmesuyu ve sulak alanlar gibi suya dayalı sektör1erde su kıtlığı yada stresi yaşanacağı öngörii m~tedir ( cCa hy vd., 2001; Chfistensen vd., 2007). Yni. ~Dt Obi FIS1IKOÖW Da<.uz Eyliıl Üniv . MıJ sllk ,ını2flı , fak in~ Müh Bôt'den 199? ılınıla rrez~o cldıı Dıkt«s rı 2002 ıılıııda. yıııo 3J111 ~ veı~ıtede tamam~ n Fı sh~l.ljJU , 200D yılıoda Öireti GOIE'Iıisi, 200Z ı ıl ma da ~dımcı OoQetıt un var anr aldı Su 1na arı)Qıeliır.i h roqi,istıı 'sijk·~hidrolojkrııoiöllefkonulanrıda )'Urtrçi ve 1Urtdı~ ı..a,m pe~.-j(l PIO~ )~ alan Fısı~IU 'nun ~ Ü~e 'e in~il\:e 50')~ ya rı )'ayını buiUI'M.IJlll. u Oolwı E yi' Utıiv. 1ıilıeııdislı F . lı ı~ . ni h. Böl 'den 2007 yıln:la mezun oldu Bibtfo~ u, )ine aynı lııilli!ıs1ede 20D7 yılıoda ba§lad ·, )Ü<~ lisans öjeniminede<~am eaııe .~ir. iklim değişi kliği nedeniyle mevcut dengeleri deği§en yeraltı Ye yerüstıi su kaynaklan yeni dengesini buluocaya kadar. hem miktar hem de kalite açısı ndan önemli ölçüde deği§ecektir. Artan sıcaklıklar ve değişen yağ1ş rejimleri , ta§kın Ye kuraklık gibi ekstrem olayiann sıki ık, büyüklü ve alansal dağılımlannda değişimlere neden olacaktır (Arn eli vd., 2001). iklim deği§ikliğinin su kaynaklan açısından bir ba§ka etkisi de, su kullanımları üzerinde yaratacağı deği§imlerdlr. Özellikle, yüzeysel suların yakla§lk %70'1ik bölümünden istifade edentan m sektörüıli n su ihtiyacı artaca zaten reJiabet halinde bulunduğu ene~i, endüstri e içmesuyu sektörleriyle ya§anan sıkıntılann daha da büyümesine neden olacaktır. Hızla
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=