ve gelecekteki iklim değişimine bağlı olarak i§letme çalı§maları ayn ayn yapılm~; böylece su potansiyelleri belirlenerek ileriye yönelik projeksiyonlar geli§tirllmi~. çözümler üretil mi§ ve erimin artıniması hedeflenmi§tir. 2. literatür Özeti Uteratürde özelll e son yıllarda i im deği§im senaryotarının hidrolojik parameffetere ve akarsu havzalarına etkil erinin ara§tırıldığı pek çok çalı§ma vardır. Anonim-1972'de DeMartonne-Gottman formüluna göre Kuraklık ind isi(!) hesaplanmış: Türkiye iklim tasnifi yapılmıştır. Küresel Iklim değişikliğ i akarsu havza ölçeğinde irdelenmiş e Gediz Havzası akı§la ına etkisi incelenmiştir (Şeker ve Harmancıoğlu . 1997). iklim değişimin in havza baıındaki etkilerinin belirlenmesi adlı çalı§ma il e genel sirl<ülasyon modelleri nden elde edilen sıcaklık ve yağışta meydana gelebilecek değişikliğin akıma etkisi incelenmiştir !Pala ve Akyürek. 2001). Türkiye'deki akarsu havzalarında hidrolojik kura k analizi yapılarak. havza bazında a m miktarındaki değl§inıler in~lenmi§tir (Yıldız. lllatkoç, Gürbüz, 2001). Türkiye nehirleri taşkın, ortalama ve düşük akımlanndaki trendler. nehir akım erilerinin değişik istatistik değerietinde zamana ba~lr deği§lmi deği§ik istatistik testlerte incelenmi§ ve sonuçları iklim değişiklikleri açısından degertendirilmi§tir (Bayazıt, Cıgızoğlu, Önöz, 2004]. Küresel iklim değişiminin olası etkileri ve Türkiye için iklim senaryolan irdelenmiş ve bu senaryolam g(ire su kaynaklarımıza etkile i incelenmi§tir (Ka oğlu, Şaylan, 2004). 3. Çalışma Alanı DSi 14. BQige .. dürtüğü, esas olarak Asya ve Avrupa lotaları üzerinde yeralan 32 ilçeye bölünıllܧ . istanbul iı i 'ne su sağlaması amacıyla ku ulmu§tur. 12.6.1993 giin ve 93/4539 sayılı ve 20.12.1993 gün ve 93/5207 sayılı Bakantar Kurulu kararlan ile yeniden kurulan DSi 14. BQige Müdürtüğü'nü n göre ı alanı. sadece Bfıyük istanbul Su Temin Projesi ile ilgili ça ışmala ı kapsamak üzere Babda Bulgaristan sınırından Doğuda Melen Çayı'na, Kuzeyde Ka adeniz'den Güneyde Marmara Denizi 'ne kadar uzanan 3797 km2 lik bir alanı e istanool dahil 6 ili kapsa bir duruma gelmiştir. 144 Tes isat De rg isi Sayı 149 - Mayıs 2008 4. Bölgenin iklimi Bölgede, Marmara ve Bab Karadeniz iklimi etl\indir. Bu ı lıman iliJim ku§ağında yazları sıcak ve az yağı §lı kı§la ise ılık ve yağı§lı geçer. jqyıya paralel olarak ve kıyı bo1unca uzanan d~lar Karadeniz'den gelen yağmur bulutlannın iç kesimlere doğru hareketini engellemektedir. Bu nedenle kıyı kesimler iç kesimlere oranla çok dalıa fazla yağı§ almaktadır. Bölgedeyıllıky~ış 500ııım ile lOOOmın arasında değişmektedir. Yıllık ortalama yağı§ -780 ınrn'dir. Bölgede ortalama sıcaklık - wc· ır. Hava sıcaklığının OoC'rıin altına dü§tiiğü süreler kısadır. Bölgede etkin rüzgar yönü Kuzey, Kuzeydoğu olmakla birlikte yıl içinde me simlere baiDı otarak rüzgar yönünde değişi ikler olmaktadır. 5. Çalışma IPCC kiitesel iklim deği~mirıin bölgesel etkilerini incelerken. dünyayıl Obölgeye ayırmıştır. Buna göre ülkemiz, Ortado~u ve Güneybab Asya coğrafyasında bulunmaktadır. iktimin kurak ve su kaynaklannın kıt olmasından dolayı, bu bölgenin iklim deği§ikliğinden etl<ilenme oranının dalı:a fazla olınası beklenınektedir [Özgüler, 2002). Söz konusu iklim değişikliğinin sonuçlarını ele almak gerekirse IPCC arafından Küresel illlim Modelleri ile yapılan projeksiyonlam göre 2030 yılında T" kiye'nin de büyük bir kısmı oldukça kuru ve sıcak bir iktimin etkisine girecektir [IPCC, 990]. Türl<iye'de sıcaklıklar kı§ln 2<C. yazın ise 2ila3CC artacaktı r. Bu çalı§mada, IPCC (Hiıkiımetler Arası iklim Değişim Paneli) raportanndaki senai)'O çalışmalanna giife birtakım kabuller yapılmı~tır. Küresel ısınma lıakkındaki btı bulgular kesin nitelik ta§ımamaktadır. Sadece muhtemel iklim deği~kliği senar)'ôlannın sonuçfarını ifade etmektedir.2030 yılı esas alınarak, bölgemiz dahilindeki meteoroloji istasyonlannda ölçülen hava sıcaklıklarının - 2'C artış gösterdiği !Kadıoğlu , 20041 kabulune bağlı olarak aynı ölçumün yapıldığı istasyonlarda sıcaklıkbuharlaşma değerteri arasında korelasyon yaJHiara buharlaşmala daki deği§imler de düzeJtilmiştir. Yine bu senaryo çalışmalanna göre. "yağı §lar kı§ın az bir artı§ gösterirken yazın %5 ile ı 5 azalacaktır. Akarsulardaki a ı§larda 2080 yılına kadar %20-30 azalacakbr." denmektedir !Ka oğlu, 20051. 2005 yılında. istanbul'a halihazırda içme ve kullanma suyu sağlayan Biiyükçekmece, Ali bey, Sazlıdere. Terlı'.os. Ömerti, Darlık Barajları'na ait işle me çalı§malan güncellenmi§ verilerta yeniden çalı§ılarak su potansiyelleri belirtenmiş ve rapor haline getirllmi§tir. 2030'1u yılla da bu barajiann su potansiyelleri ne olur veya iklim deği§im senaryolarının kabullerine göre muhtemelen kaf§ıla§acağımız su kıtlığı probleminin lxıyutu ne olurdi~fıncesiyteyeniden llrçalı§ma yapılmı§tır. Bu senaryoların sonucuna göre barajların göl alanlarından olan buharla§ma hesapları ya~ lırken yaz yağışlan %10ofanında azal mı§lır. Bu baralların akımları yuka ıda i kabullere bağlı olarak 2030'1u yıllara kadar tedricen azaltılarak uzatılmı§br. Barajla ın göl alanından olan toplam buharlaşma miktan hesaplanırken sıcaklık ve buhaılaşma değerlerindeki düzeıtmeler katxliler doğrultusunda yapılnıı§tır. Bu işletme çalışmalannda DSi Genel Müdürlüğü Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı ta atından hazırlatılmı§ ve DSi'nin tüm bölgeleri tarafından kullanılan paket proRram kullanılnvştır. Bu programda kullanılan )'Önlem Kiitle Eğrisi Analizi'dir (V/.RIPPL). Bu programın da birtakım varsayımlan vardır: • Kullanılan yöntem deteıministl ktir. • Rezervuar. analiz periyodu başında doludur. • Popülasyon. mevcut rasatların periyo dik olaraktekrar edilmesiyle olu§maktadır. • Rezervuaıda su bulundu§u s(iıece. aylık talepler tamamen kaf§ılanacaktır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=