KALE Ş kil 3. RGıcıncırotif tcırmol in~incırotör vcı rcıküpcırotif tcırmol in~inGratörün iGmotik g stcrimi. eklenen yakıt miktarının foz.lo olu- §U hem de genellikle yüksek koliteli gaz veya sıvı yakıtlar eklemek gerektiğinden dolayı, insinerosyon yönteminin i~letme giderleri yüksek olur. Termal insinerotörlerde sağlanon yüksek sıcaklıklar, çıkı~ gazlannın da yüksek sıcaklıkta olmasıyla neticelenir. Bu do ısı tasarrufunu akla getinnektedir. Çıkış gazlannın enerjisindon istifodo amacıyla başlıca iki tür sistem gel i ştirilmi~tir. Bunlar; reküporosyonlu sistomler ve ısıl rejenerosyonlu sistemlerdir. Bunlardan ısıl reküperosyonlu sistemler ge· leneksel olarak en yaygın kullanılan türlerdir. Burada sıcak ve temiz çıkı§ gozı, kirli ve soğuk giriş gazını ısıtmak üzere bir eşonjöre gönderilir. Böylece giriş gozı kısmen ısınorak yanma odasına girdiğinden hem daha az ek yakıt sarfı olur, hem de NOx emisyanion kısmen azaltılmış olur. ikinci tür sistomlor olan ısıl rejeneratif insinaraförler ise nispeten daha yenidir. Bunlarda bir seramik dolgulu kule sıcak çıkış gazlarıyle ısıtılarak sıcak tutulmakta, bu ısıdan hem giriş gazlarını ısıtmoda, hem de fabrikanın ünitolerindo yararlonılabilmektodir. Şekil 3'te sırasıyla Rejeneratif ve Roküporatif birer termal insinerotörşematik olarak gösterilmektedir. Tutuşma için karışımlar eğer çok seyreltik ise önce tutu~ma sıcaklığının üzerine ç,ıkarak ısıtılırlar, bu 82 Tesisal Dergisi Sayı 143 - Kasım 2007 amaçla çıkan sıcak gazların ısısındon yararlanılabilir. Bu orada gazın içerisine yakıt eklenerek hepsi birlikte bir belcin alevinden gesirilir. Atık gozdo oksijen eksikliği varsa bir miktar da hava üflonir. Doğrudon alevii sistemlerde sıcak bölgenin sıcaklığı 1.350 °C olduğu halde tipik bir termal insineretörün sıcaklığı 550-800 °C ve en çokta 900 °C olmaktadır. 800 °C sıcaklığı aşmayon sistemlerde NOxsorunu görülmoz. Aşanlarda iso Ox hızl a ort· tığı için De Ox ihtiyacı doğabilir. Yakılan maddeler saf karbon ve hidrojenden olu~mayobilir iı;eriğinde kükürt, azot, fosfor, halojenler, metaller bulunabilir. Bunlar yakıldığında çıkan SOx, holojenürler, organik holojenli ara ürünler, meteller ve bunun gibi kirleticilere de dikkat etmek gerekir. Termal insinerotörlerdc sistem verimliliği sıcak bölgedeki sıcaklık ve gaziann beklemo süresi, insineros· yon verimini belirleyen en önemli parometrelerdir. Pratikte verim, t Karışma oranlarına, t Homojenliğe (türbülonso), t Yanma sıcakl ığına, t Gazların en sıcak bölgede kolmo süresine, t Ortamdaki oksijenin yüzdesine bağlıdır. Bunlar orasında en önemlisi sıcak bölgenin sı caklığı olup bunun belir· lenmesi ve sağlanması tasarımın esasını olu§furmoktodır. Termal insiTablo 2. Termallnsineratör Tasarım Ilkeleri ' (MUezzinoğlu , 2000) Halojensiz Halo]enll istenen organik gaz atıklar organik gaz atıklar verim Yanma Bekleme Yanma yozdesl sıca klığı sOresi sıca klığı <•cı (s) <·cı 98 870 0,75 1100 99 980 5 1200 ne ra tör tasarımında esas alınan verimler, sıcaklık ve gaz bekleme süreleri ise Tablo 2'de verilmektedir. Tasarımda genellikle doğal gazın takviye yakıtı olarak kullanılması yoluyla hesap yapılır. Daha sonra doğalgazın yakıt eşdoğerine bakılarak başka yakıtforo ge91ebilir. Bu sistemlerin tosonmındo sıcokJık, türbülons ve yanma odasında gazların bekleme süresi esas al ınır. Bu üç faktörün minimum değerleri ise sağlanabilen bir giderme veriminin, horhangi birinin arttırılması ile yükseltilesi sağlanır. Bunun gibi bu üç faktördon birindeki azalmanın diğer ikisi arttırılarak karşılanması ve verimin sabit kılınması mümkündür. Bu üç boyutlu ilişkilerin tamamına yanmanın 3T kural ı (zaman (time), sıcaklık (temperoture), türbülons (turbulance)) denir. Tasarım; brülör seçimi, yüksek sıcaklığı muhafaza etmek üzere gereken yalıtım hesabı, gazları içeride bolirli bir sürenin üzerinde kol· masını ve türbülonslı yanmoyı sağlayocak büyüklükte reoktör hac:minin hesobı adımlarındon oluşur. Yüksek sıcaklığın gerektirdiği yalıtım ve yüksek tutulması istenen bekleme süreleri büyük ve pahalı insinoratörleri zorunlu kılar. BozJ özel durumlarda çok büyük debideki kirli gazların öncedon deri~tirerek daha deri~ik bir gaz korışımını yokmak suretiyle yakıt sorfiyatını azaltı o önlemeler de gerekli olabilmektedir. Beldeme süresi (S) 1 1 -
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=