- TEKNiK BiLGi Boru S•z•nt1lar•yla Oluşan Su Ka~ak ve Kay1plar1na Karş1 as1n~ Kontrolü Boru Sezent1lanyla Oluşan Su Kaçak ve Kay1plan na Karşı Basınç Kontrolü Su kaçakları ve kayıpları (boru sızıntılan) birçok su birimi yetkilileri tarafından ciddi bir sorun olarak görülmektedir. Çevreye verilen zarar, kötü hava ~artlanna hazırlık (kürosolısınma), su kaybının telafisine yönelik yapılan abartılı su tesisleri tasarımlannın getirdiği ilave masraf, kaçaklario kaybedilen suyun işlenmesi sırasında oluşan maliyet ve kaçak nedeni ile oluşan maddi zarar bu soruna önemli derecede katkıda bulunmuştur. Son yıllarda boru hattı teknolojisi üzerinde önemli ilerleme kaydedilmi~tir. Fakat bugün dünyanın birçok ülkesinde su dağıtım boruları çok eskidir. Mesela Almanya'da % 54 oranında 2S yıldan daha eski,% 2S oranında SO yıldan daha eski borular kullanılmaktadır. Ülkemizde bu kadar eski boru bulunmairfan ~EN ibrahim UYSAL Akkon Yana Makina Ltd. ~ti. daha eski bulunmaktadır. Boruların eskimesiyle (ya~lanması) içe ve dı~ süzülme artarak ciddi ~evre sorunlanna yol açabilir. Şebekelerdeki başarı seviyesi do boruların eskimesiyle (ya~lanması) ile düşer, bununla birlikte su sızıntılan ve ana şebekelerin bozulmasıyla kaybedilen gelir de artar. Birçok su dağıtım sisteminde işleme tesisinden tüketiciye aktarma sırasında belli oranda su kaybı olur. Uluslararası su stokları kurumu (IWSA)'nın yaptığı araştırma sonucu koybedilen veya a~ıklanması yapılamayan suyun üretimdeki oranı genellikle% 2030 arası ndadır. Özellikle eski boru kullanmaya devam eden sistemlerde bu oran % SO'ye kadar yükselmektedir (AWWA 1987). Avustralya ve Kanada'da sistemin yeni olması sorunun ciddi boyutfara gelmcsini önlüyor. Bu ülkelerde kaçak oranı %8-28 arasında yani ortalama oranı % 1S olarak kaydedilmi~tir. nomik bakımdan büyük zorariara yol açabilen bir sorundur. Kaçak suyun (sızıntı) sonucu oluşan ekonomik zorann başlıca koynakları da ham suyun fiyatı, işlenmesi ve dağıtımı. Su kaçağının ekonomik kayıptan sonra ileri derecede zararı, boru ağının kendisine fazla yüklonmeden dolayı yapılan hasarlardır. Örneğin; su kaçağı boru yataklonnın zeminlerini gevşetir, boru yataklannın a~ınmasına veya ciddi boru patl arna l arına neden olur. Bu arada binalann ve yolların temelleri de tehlike altına giriyor. Kişi başına düşen su miktarın ı garantilemek ic;in depolanan fazladan su l arın, su kaçoklanndan dolayı eksilmesi ayrı bir masraf veya ekonomik kayıptır. Ekonomik ve çevresel zararların yanı sıra boru sızıntıları (su kaçaklan) halksağlığını tehdit edecek durumlara neden olabi lir. Sızıntıların (su kaçaklannın) oluştuğu her noktada su basıncının dü~mesi (negatif basınç) makla birlikte, borulan n% SO'si 2S Su kaçaktan hem çok değerli bir do- anında bulaşı cı mikroplara hatta yıldan daha eski, % 1S'i SO yı l dan ğal kaynağı tüketme, hem de eko- giıiş noktası açmaktadır. 172 Testsat Oerg si Sayı 142- Ekim 2007
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=