- ·- ·-.... o ....ı o z ~ lılJ ı-- TEKNİK BİLGİ • Ge~mişten Günümüze Su iletim Hatlarında Kullanılan Borular Prof. Dr. Fevzi YILMAZ Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi 1. Giriş 2. Tarihten Kesitler (1,2) Kavram olarak boru, çok küçük Boru ile su dağıtımı 6000 yıl eskiye çaplı iğne şeklindeki taşıyıcılardan dayanır. Anadolu'da (Efes ve Pers) rüzgar tünellerine kadar tüm ölçü- milattan önceki döneme ait kil boleri ve çapları kapsar. Boru sektö- rular bulunmuştur. M.Ö. l 00. yılda rü, hem üretim yapısı hem de kul- vidalı pompalar sulama amaçlı kullanım alanları itibarı ile ülkelerin gelişmişlik göstergesidir. Sıvı, gaz, sıvı ve/veya gaz ve/veya katı karışımları farklı çap ve özellikteki borularla iletilirler. Boru hatları kıymetli küresel ürünlerin (ham su, içme-atık su, petrol ve doğalgaz) en ekonomik iletim aracıdır. Diğer yandan, borular otomotiv ve otomotiv yan sanayi, yapı, beyaz eşya, elektrik, elektrikli ev eşyaları , bisiklet, mobilya gibi çok farklı alanlarda da kullanılmaktadır. e) !anılmış (Arşimet buluşu), M.Ö. 300-200'Ierde Romalılar tarafından su gravite (cazibe) yoluyla uzun mesafelere nakledilmiştir. Romalılar ilk kurşun basınçlı su boru sistemini de devreye sokmuşlardır. b) d) Gelişim tarihleri itibariyle borular: ahşap boru (antik çağ), pişirilmiş kil boru (6000 yıl önce), bronz boru, bakır boru, kurşun boru, dökme demir boru (15.yy), perçinlipuntalı çelik boru (l 700'Ier), kaynaklı-dikişsiz boru (Mannesman, l 880'Ier), plastik boru {l 930'Iar), öngerilmeli beton boru {l 950'ler), yüksek yoğunluklu polietilen boru (YYPE-HDPE, l 960'lar), düktil demir boru (DiP, l 970'ler), cam fiber takviyeli plastik boru {CTP-GRP, l 980'Ier). Eski boru ve bağlantı parçalarından bazı örnekler Şekil 1' de verilmiştir. Şekil 1. Eski borular: a) Antik çağa ait eski ağaç borular, b) Pişmiş kilden dirsek ve T-bağlantısı (M.Ö.4000), c) Mermer boru, Bizans Dönemi (M.S. 4.yy), d) Kilden yapılmış boru (1800'lü yıllar), e) Kuma döküm yoluyla üretilen flanşlı dökme demir boru örneği (1 748), f) Bozdoğan kemeri su yollarına ait künkler, g) Spiral şekilde perçinlenmiş çelik boru (1907), h) Kurşun boru, Cumhuriyetin ilk yılları. 140 Tesisat Dergisi Sayı 133 - Ocak 2007 ı ııııt-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=