<D o o N ::i >, w ~ ti) Şekil 16. Basma lıaııı borıı ıesisaıı. amacıyla kompansatör ve/veya genleşme contaları kullanılmalıdır. Kompansatör çek-valf ile pompa arasına yerleştirilmeli ve boru tesisatı tesbit noktası (ask> veya destek) mümkün olduğu kadar kompansatöre yakın olmalıdır. Boru hattının her iki tesbit noktası arasında bir adet kompansatör veya genleşme contası kullanılmalıdır. il Basma boru hattında kolon kopmasının neden olabileceği şiddetli su darbesini önlemek için boru hattı profili üzerinde zirvelerden kaçınılmalıdır. Topoğrafik, jeolojik koşullardan dolayı zirveler mevcut ise boru hattının tepe noktalararına vantuz veya tek yönlü denge bacası konul malıdır. il Paralel çalışan pompalı tesisatlarda basma kollektöründe akış hızı sabit kalmalıdır. Bunun için kollektör çapı kademeli olarak, konik elemanlar ile akış yönünde arttırılmalıdır (Şekil 15). Pompa çıkış boruları kollektöre eğimli bağlanmalı, her bir çıkış borusunda çek-valf ve vana bulunmalıdır. Son pompanın basma kollektörüne bağlantısından sonra, ana boru hattı üzerinde ayrıca bir debi ayar vanası bulunmalıdır. il İşletme sırasında pompa çıkışında basınç okuyarak pompanın çalışma noktasını saptayabilmek için pompa çıkış kesidine bir manometre bağlanmalıdır. il Pompa basma flanş çapı, basma hattı borusu çapını belirleyici bir büyüklük deği ldir. Basma borusu çapı , emme borusu çapından büyük olmamak ve borudaki akış hızı 3 m/s'yi aşmamak koşulu ile, basma flanşı çapından bir veya iki çap büyük seçilebilir. Belirli bir debi için boru çapı küçük seçilirse, boru tesisatın (boru, vana, dirsek, çek-valf, vb.) ilk yatı224 Şekil 17. rım maliyeti düşük olacak, ancak akış hızının yüksek olması nedeniyle artan yük kayıplarından dolayı gerekli manometrik yükseklik de büyüyecek, su darbesi olasılığı artacaktır. Böylece pompa gücünün büyümesi sonucu pompanın yatırım maliyeti ve yıllık enerji tüketim masrafları artacaktır. Ancak, kısa basma hatlarında basma borusu çapı pompa çıkış flanşı çapına eşit alınabilir. Aynı debi için büyük çaplı boru seçilirse boru tesisatının yatırım maliyeti artacaktı r. Borudaki akış hızının küçük olması sonucu yük kayıpların ı n azalması nedeniyle daha küçük manometrik yükseklik gerekecektir. Bu ise, pompa gücünün küçülmesi nedeniyle pompanın yatırım maliyetini ve yıllık enerji tüketim masraflarını azaltacaktır. Sonuç: Yukarıda özetlenen gerekçelerle, özellikle uzun boru hatlarında, alternatif boru çapları için pompa ve boru hattı tesisatı yatırım maliyetleri, bakım ve onarım masrafları, pompa yıllık enerji tüketimi masrafları , su darbesi olasılığı birlikte değerlendiri lerek optimum bir boru çapı seçilmelidir. Basma borusundaki akış hızı saptanırken Tablo 1 'de verilen değerler dikkate alınabilir. il Basma borusu et kalınlığı ince cidarlı kazan formülü kullan ılarak hesaplanır. p.D cr - -K 2.S cr = Boru malzemesinin çekme emniyet gerilmesi (Pa) P = Maksimum boru işletme basıncı (Pa) D = Boru dış çapı (m) s = Boru et kalınl ığı (m) K = İşletme emniyet katsayısı Konik difüzör O. $ 70 Lüle redüksiyon Normal işletme koşullarında emniyet katsayısı en az 2 alınmal ıdır. Su darbesinin yarattığı basınç artışı da dikkate alınacak olursa emniyet katsayısı 3,5'ten küçük seçilmemelidir. Yapılacak hesaplar sonucu tesisatta su darbesi olasılığı varsa, boru et kalınlığını büyük seçmenin yanı sıra, mutlaka su darbesinin yaratacağı basınç artışına karşı diğer önlemlerde alınmal ıdır. Uzun boru hatlarında normal yüklerin (iç basınç) dışında oluşabilecek yüklere karşı 3 eksenli gerilme kontrolu yapılmalıdır. il Boru hatlarında akış doğrultusunun ve/veya boru kesit alanının değiştiği kesitlerde sıvının tesisata uyguladığı hidrodinamik kuvvetler hesaplanmalı, gerekiyorsa önlem alınmal ıdır (Bölüm 10.1.3.2). il Debi ayarı ve gerektiğinde elektrik motorunu aşırı yükten korumak için pompa çıkışına bir vana konulmalıdır (Şekil 16). il Basma boru hattında küçük çaptan büyük çapa geçiş ani genişleme şeklinde deği l eksantrik konik elemanlar ile olmalıdır. Konik difüzör şeklindeki boru bağlantı elemanlarında yük kaybını azaltmak için koniklik açısı ?°'den küçük olmalıdır (Şekil 17). Küçük çapa geçişte ise, hızlanan akışta yük kaybının daha az olması nedeniyle, koniklik açısı daha büyük redüksiyonlar veya lüle şeklinde kısa redüksiyonlar kul lanılabilir. Mas Grup Santrifüj Pompalar ve Pompa Tesisatları Kiıabı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=