H V A C D s 1 .. y 1 :ı A t ' s ıZ 1 :i c! -.; .. � Erol ERTAŞ 1960 yılında İTÜ Makine Fakültesi'ni bitirdi. 1960-1964 yıllarında TU Bertin 'de soğutma ve l!::! b::l==:�,,,,,,,ı,,,e!!, !I proses tekniği, 19641966 yıllarında Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü'nde soğuk depo ve et kombinaları konularında çalıştı. 1968 yılı sonunda DMMA Makine Mühendisliği Bölümü'ne asistan olarak katılarak, devammda sırasıyla Ege Üniversitesi Makine Fakültesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü, Denizli DMMA' da 1982 yılına kadar Isı Trans feri, Termik Türboınakinalar, Soğutma Makinaları vb. konularda öğretim görevliliği yaptı. 1978 yılmda Ege Üniversitesi'ııden Dı'. Mülı. üııvanıııı aldı. 1982 yılmdan bu güne, kurucu ortağı olduğu Pnöso Pnömatik ve Soğutma Sanayii Ltd. Şti. 'nde sanayici olarak çalışmalarını sürdürmektedir. ESSİAD Onursal Başkanı ve TTMD üyesidir. OZET Yazıda, basınçlı havanın kurutulmasıııııı önemi ve faydaları açıklandıktan sonra; basıııçlı hava kurutma prensipleri ve uygulanış şekilleri şema ve diyagramlarla açıklanmaktadır. Uygun basınçlı hava kurutucu tipinin seçimi ve kuru basınçlı havaya gereksinim duyulan uygulamalardan örnekler verilmektediı'. Son kısımda, basıııçlı hava kıırutucularııı basıııçlı hava şebekelerine bağlanması hakkında örnek ve öneriler ele alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Basıııçlı hava kurutucu, mekanik soğutma, kapasite kontrolü, enerji tasarrufi�, termal volan, adsorpsiyon, adsoıpsiyonlu kurutucu, membraıı kurutucu. 84 Basın�lı Hava Kurutucular: Genel Tanıtım 1. Bölüm 1 . Giriş Basınçlı Hava Doğal Olarak Nem İçerir Basınçlı hava, normal atmosferik çevre havasından elde edildiğinden; su buharı durumunda nem içerir. Su miktarı sıcaklıkla değişir. Hava ne ka dar sıcaksa; o kadar fazla miktarda su buharı taşıyabilir. Bu nem, kontrol edil mediği taktirde; basınçlı hava tesisatı içinde sıvılaşır ve birçok problem çık masına sebep olur. Atmosferden emilen hava içindeki tozlar ve kompresör den katılan yağlama yağı, beraberce, oldukça zarar verici bir macun oluş tururlar. Bu macun, contaları etkiler, bozar; havalı el aletlerine zarar verir, kontrol ve ölçme enstrümanlarının yanlış çalışmalarına yol açar. Aşağıda sayılan şu aksaklıklar paha lıya mal olabilir: Verim kaybı: Havalı el aletleri ve kontrol sistemleri paslanarak verim kaybına uğrarlar. % 100 kapasitede çalışamazlar. Gereksiz masraflar: Basınçlı hava sistemi içinde bulunan su, maliyetleri artırır. Sadece su ayırıcıların kullanıldığı şebekelerde de ve rimler düşük ve bakım masrafları yüksektir. Kesintiler: Basınçlı hava içindeki su, çalışma es nasında kesintilere neden olarak üretim kayıplarına yol açar. Valfler ve kont rol elemanları, suya maruz kalınca bozulurlar. Pnömatik silindir pistonları tu tukluk yapar veya değişik hızlarda çalışarak, ürün ıskartalarına neden olurlar. Bakım masrafları: Nemli hava el aletlerinin, valflerin, silin dirlerin, boya tabancalarının, ve enstrümanların daha sık ve düzenli bakım ve tamirini gerektirir. Ürün kalite hataları: Boyama veya karıştırma-iletme-temiz leme gibi; ürünle basınçlı havanın doğrudan doğruya teması olan durumlar da üründe kalite bozuklukları ortaya çıkabilir. 2. Basınçlı Havanın Kurutulma Yöntemleri 2.1. Nemin Yoğuşturulması 2.1.1. Mekanik yöntem (Havanın kullanma basıncından daha yüksek bir basınca kadar "aşırı" sıkıştırılması, çevre havası ile soğutulma sı, yoğuşan nemin ayrılması; basıncın kullanma basıncına düşürülmesi). Böylece çiğlenme sıcaklığı, çevre sıcaklığından daha düşük olan bir ba sınçlı hava elde edilebilir. Basınçlı hava kurutucuların bulunamadığı eski yıllar da ve halen bunların temin edilemediği seyyar şantiye şartlarında bu yön tem kullanılmaktadır. Yöntem, termodinamikte ideal gaz bu har karışımları için geçerli olan Dalton Kanununa dayanmaktadır: a. Bir kap içindeki gaz karışımının ba sıncı, bu kap içinde bulunan gaz ve buharlardan her birinin kap içinde yalnızca bulunurken sahip olduğu gaz (buhar) kısmi basınçlarının top lamına eşittir. b. Bir kaptaki buharın (kısmi) basıncı yalnızca sıcaklığına bağlıdır. Sonuç olarak; hava ve su buharının karışımı olan nemli havanın içindeki su buharının kısmi (parsiyel) basıncı sa dece sıcaklığa bağlı iken, ikinci unsur olan havanın kısmi basınç payı artan basınçla orantılı olarak arttığından; basınç yükseldikçe hava içinde buhar olarak karışımda kalabilecek su buhar miktarı azalmaktadır. Şekil 2.1 'den herhangi bir basınçtaki neme doymuş havanın buhar halinde içerebileceği su (nem) miktarı [g/m3] olarak alınabilir. Basınç örneğin 1 O bar a (9 bar g) değe rine çıktığında, ve sıcaklığı aynı kaldığında; basınçlı havanın hacmi (büyük bir yaklaşıklıkla ideal gaz kabul edilip p1 v1 = p2 v2 izoterm hal değişim denk lemi uygulanırsa) 10' da 1' e (0,1 m3) düşmektedir. Bu halde hava içindeki su buhar miktarı da azalan hacimle orantılı olarak diyagramda verilen de-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=