"' o o N C: ::: ·;::; .. :ı:: lanır. Rüzgar fakültatif havuz yüzeyinde davranışta önemli etkiye sahiptir. Yüzeyde iyi bir karışım organik maddelerin üniform dağılmasını, üretilen oksijenin bakteriler tarafından atık su içindeki organik maddeleri okside etmek amacı ile kullanılır. Anaerobik reaksiyonlar daha yavaş yürüdüğü için yeterli süreye ve yere ihtiyaç vardır. BOi değeri yüksek endüstriyel atık suların anaerobik şartlarda arıtılmasında hidrolik bekleme süresi bir günden az alınmamaktadır. Fakültatif havuzlar genel olarak dikdörtgendir. Güneş ışığının nüfuz edebilmesi için havuz derinliği 1 - 2.5 m olarak yapı lmaktad ır. Birinci havuzun giriş kısmı ekstra çamur depolanacağından dolayı daha derin olabilir. Havuz tabanında bitkileşmenin önlenmesi için havuz derinliği 1 metreden az olmamalıdır. Çamur birikmesi sonucu derinlik yine 1 metreden az olmamalıdır. Atık su giriş kısmında aşırı çamur birikmesini önlemek ve iyi bir dağılım sağlamak amacı ile uzunluğun genişliğe oranı 2-3/1 ol malıdır. Havuz içinde iyi bir dağılım için atık suyun çoklu girişi sağlanmalıdır. Kısa Tablo 3. Sıcaklığa Bağlı Olarak Sisteme Yüklenmesi Gerekli BOi Yükü Ortala kış Toplam sıcaklığı Birincil hücre (En soğuk Sistem BOi BOi yükleme ayın aylık yükleme oranı ortalaması oranı (kg/ha/gün) oc) (kg/ha/gün) >15 45-90 100 0-15 22-45 60 <O Kas.22 40 devreleri önlemek amacı ile uzunluğun genişliğe oranı 10:1 de olabilir. Fakültatif havuzlarda kısa devreleri önlemek için en az üç veya daha fazla hücre yapılır ve bu hücreler paralel olarak bağlanabilir. Üç hücreli havuzlarda toplam hacmin yarısı birinci hücre, geriye kalan hacim ise diğer hücrelere eşit olarak dağıtılır. Dört hücreli havuzlarda ise ilk hücre 2/5'ini geriye kalan kısım ise diğer hücrelerde eşit olarak dağıtılır. Kısa devreleri önlemek için bariyer kullanılabilir (Şekil 3). Fakültatif havuzlarda yüzey ile taban arasında iyi bir denge kurmak gerekir. Havuz yüzeyindeki alglerin kaçmasını önlemek için arı tılmı ş su ortalama 50 cm derinlikten alınmalıd ı r. Fakültatif havuzlarda hidrolik bekleme süresi bölgenin sıcaklığına bağlı olarak 7-15 gün arasında alınabilir. Fakültatif havuzlar mevsimsel deşarj olanaklarına göre dizayn edilmelidir. Kış aylarında en soğuk olan ayın günlük ortalaması değerlerinden aylık ortalama değerler hesaplanır ve arıtma tesisine verilecek BOi yükü Tablo 3'te verilen değerlere göre tespit edilir. Tablo 3'te görüldüğü gibi soğuk iklim bölgelerinde daha fazla arıtma tesisi için araziye ihtiyaç vardı r. Fakültatif havuzlar genel olarak seri halde kurulur. Atık su ilk havuza anaerobik faaliyetin başladığ ı yer olan tabandan verilir. Birinci havuzun yüzeyinden alınan atık su ikinci havuza verilir. Fakültatif lagünlerde deşarj kısmı 600 mm derinlikte olmalıd ı r. Böylece hem alglerin kaçması hem de anaerobik tabakanın zarar görmesi önle- ♦ +-----3· ♦ Köpük kutusu = o O,1 Metre Şekil 4. Fakültatif havuzlar için giriş yapısı uygulaması. 158 nir. İkinci havuzda atık suda çözünmüş halde bulunan organik maddelerin daha fazla bozunması gerçekleşir. ikinci havuzun yüzeyinden alınan atık su üçüncü havuza verilir. Üçüncü havuzda önemli ölçüd_e koli form sayısında düşme olur. Elde edilen arıtıl mış su özellikle yaz aylarında sulama amacı ile kullanılabilir. Aerobik tabaka kalınlığ ı genel olarak 40-50 cm'dir. Fakat düşük organik yük oluşturmak amacı ile daha da derin olabilir. ikincil havuzda daha az çamur birikmesi söz konusudur. İkincil havuzda çökebilir madde ve anaerobik faaliyet yoktur. İkinci havuzda özellikle aerobik faaliyet gerçekleşmektedir. Özellikle sıcak iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde, fakültatif havuzlarda mikro organizmaların üremesi idealdir. Fakültatif havuzlarda algler ortalama 22-23 gramO21m2/gün oksijen üretirler. Fakültatif havuzlara iki saat içinde 5 mm/h yağmurun düşmesi hektar başına 30 kg oksijenin girmesine yardımcı olur. Fransa'da son yıllarda yapılan çalışmaya göre fakültatif havuzla rın boyutland ırılmasında 5m2/kişi yerine 6m2 / kişi alınmasının daha uygun olacağı belirlenmiştir. Havuzlar s ızd ırmaz olmalıdır. Sızdıran topraksa sızd ırmaz yapılmalıd ır. Havuzlar, bakteriler için uygun meyilde olmalıdır. Tabanı düz olan havuzlar bitkilerin büyümesine ve gelişmesine yardı mcı olur. Fakültatif havuzlarda ölü bölge ve kısa devre oluşan bölgelerin oluşumu önlenmelidir. Çökelmiş çamurun işgal ettiği hacim ölü bölgedir. Bu tür ölü bölgeler havuzun etkili alanını azaltır, arıtma verimini düşürür. Ölü bölgeler genel olarak kenarlarda oluşur. Ölü bölgeler etkili arıtma hacmini ve toplam arıtma verimini azaltır. Atık su havuza girdiği zaman havuz içinde üniform olarak dağı lmıyorsa hidrolik kısa devre oluşur. Atık su havuza girdiği zaman ölü noktalarda uzun süre kal ırsa bu şekilde kısa devre oluşur. Bazı atık sular teorik hidrolik bekleme süresinden daha kısa sürede havuzu terk ederler. Fakültatif havuza yüzebilir katı maddelerin girmesini ve sisteme zarar vermesini önlemek amacı ile giriş yapısında düzenleme' yapılır. Fakültatif havuzlar için giriş yapısı uygulaması Şekil 4'te ve-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=