� o o N .0::, tJ>, 2. Havalandırma Sisteminin Durdurulması Bir binada duman tetkik edildiğinde tüm havalandırma sistemi kapanmış dahi olsa, yangın zonları kanallar vası tasıyla, birbirleri ile irtibatlı olacaktır. Yangının yoğunluğu arttıkça, yangın bölgesindeki pozitif basınç da artacaktır ki, bu basınç komşu yangın zon larına doğru itilerek dumanı da bu istikamette yayacaktır. Bu süre zarfında, kanallardaki yanma gazları o denli soğur ki, ısıl kapanma cihazlarının çalışacağı sıcaklığa (nor malde, uygulamada 100 °C olduğu varsayılır) ya çok geç ulaşılır ya da hiç ulaşılmaz. Dolayısıyla, bir havalandırma sistemi kapandığı zaman, doğru olan tüm yangın damperlerini de kapatmak olacak tır, ancak bu uygulama, yangın damperlerinin motorize olduğu varsayımı ile gerçekleştirilmektedir (Şekil 3). Şekil 3. Havalandırma sistemi durdurulduğunda dumanın yayılması Yönergelerde, taşma klapelerinden kaynaklanan özel tehlike belirtilmemektedir; kanal bağlantılarının olma masına bağlı olarak, duman kaçınılmaz olarak yayılacaktır. Örneğin, arka da herhangi bir kanal bağlantısı olmaksızın, boşaltılan hava, birtahliye klape sinden tahliye edilmekte iken, bir yangın zonuna besleme havası girerse, komşu yangın zonuna da duman girecektir. Bu tür havalandırma genellikle sınıf larda kullanılmakta olup, tahliye kanalları da, koridora (kaçış güzerga hına) tahliye edecek şekilde tasarlanmıştır. Sonuç olarak; tahliye klapelerin de duman kesme donanımı bulunması kaçınılmazdır (Şekil 4). M-LÜAR yönergeleri, havalandırma sistemlerinin bir yangın durumunda çalışır olmasını faydalı bulmakta ve bir 84 Şekil 4. Taşma klape/eri. tehlike arz etmediğini belirtmektedir. Ancak, doğal olarak dumanın, sirküle eden havavasıtası ile yayılması önlen melidir. Ayrıca, duman, egzoz, hava çıkışlarından içeri çekilebilse dahi, sistem çalışmakta iken komşu zonlara yayılamayacağını belirtmektedir. Zira, egzoz hava kanallarında negatif basınç söz konusu olacaktır. Pozitif ba sınca bağlı olarak, besleme havası kanalına duman giremez. Ancak, kapat ma sıcaklığına erişilecek olursa, yangın damperlerinin kapatılması da, du man yayılması endişesini ortadan kaldıracaktır. Ancak, görünürde mantıklı olar bu yaklaşım, besleme havasının ve egzoz-havasının yangın damperlerinin farklı zamanlarda kapandığını dikkate almamaktadır. Besleme havası yangın damperinin sigortalı hattı, temiz hava ile temasta olduğundan 'soğuduğu' için, geçmiş tecrübeler, egzoz-havası yangın damperinin, besleme havası yangın damperinden çok önce kapandığını göstermiştir. Sinyali aktaracak herhangi bir limit şal teri yoksa veya başka bir sebebe bağlı olarak havalandırma sistemi kapan mazsa, biriken yanma gazlarına ek olarak besleme havası, yangın zonun daki pozitif basıncı da 'yukarı itecektir'. Dolayısıyla, duman ve yanma gazları da, kapı boşluklarından veya tecrit edilmemiş diğer noktalardan, komşu yan gın zonlarına, koridor ve kaçış güzergahlarına doğru itilecek ve bina sakin lerinin kurtarılmasını veya kaçmasını tehlikeye sokacaktır. Havalandırma sisteminin, egzoz-hava sı yangın damperleri kapandıktan sonra kapatılması da, dumanın yayılma sını önleyemez. Yangının çıktığı bölümde oluşan pozitif basınç, besleme-ha vası yangın damperi kapanana kadar, dumanın yayılmasına yol açacaktır. Makul olan müdahale yöntemi, egzozhavası yangın damperinden hemen sonra, besleme havası yangın damperinin de kapatılması olacaktır. Bunun için de, otomatik bir kapatma cihazı kaçınılmazdır. Dolayısı ile, bir yangın esnasında, havalandırma sistemi ça1ışmaya devam edecekse, motorize yangın damperleri gereklidir. Çoğunlukla tasarruf sağlamak ama cıyla havalandırma sistemlerinin, duman tahliye sistemi olarak çalıştırılma sı yönünde bir eğilim söz konusudur. Ancak bu yöntemin yasallaştırılması, ihtilaflı bir husustur. Almanya'da, Eylül 1995 tarihli Ticari Tesisler Yönetmeliği Kısım 16 (2)'de, aşağıdaki ifade mevcuttur: "Sprinkler sistemleri bulunan ti cari tesislerde, bir yangın durumunda, satış alanları ve alışveriş koridorların daki havalandırma sistemleri; yangının yayılmasını önleme amaçlı kapatma cihazlarının kullanımına ilişkin kuralların müsaade etmesi kaydı ile, sadece hava tahliye edecek şekilde kullanılabilmelidir". Bu ifade ile uygulamada, sprinkler sis temleri bulunan ticari tesislerde, duman tahliye sistemlerinden tamamıyla vazgeçilebileceği, 'soğuk duman' tahliyesinin ise havalandırma sistemi ile gerçekleştirileb;leceği anlaşılmaktadır. Aslında 'soğuk duman', ısıl kapatma sıcaklığından düşük sıcaklıkta duman anlamındadır (sigortalı hatlar). VDI 3819/2, soğuk dumanı, çevre sıcaklığından az farklı sıcaklıkta olan ve ilave bir hava akımı olmaksızın tahliye edilemeyen yanma gazları olarak tanımla maktadır. Otomatik yangın söndürme sistemleri bulunan alanlara ilişkin Mart 2000 tarihli Endüstriyel Tesisler Yönetmeliği Kısım 5.6.3 daha açıktır: "Duman tahliye sistemleri yerine, bir yangın halin de sadece hava tahliyesine müsaade eden kontrol donanımları bulunan ha valandırma sistemleri kullanılabilir. Bu havalandırma sistemlerinin fanlarının yangına göre tasarlanmış olması gerekli değildir ve diğer hususlar açısın dan da, havalandırma sistemlerinde yer alan yangından korunma ekipman larına ilişkin şartları yerine getirmeleri gereklidir." Endüstriyel binalarda, duman tahliye sisteminin kullanılmaması makul gö�
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=