o o N .. N .. ·.; · e, ·.; 1 --2005 yılı sonuçlarını incelediğimizde, yabancı sermaye girişleri ve net hata ve noksan kalemleri cari denge açığının yarısını kalıcı şekilde finanse etmektedir. Bu 2005 yılında gerçekleşmiştir. 2006 yılında da gerçekleşecektir. Bu nedenle 2007 yılına kadar döviz kuru üzerinde yukarı doğru baskı yapacak bir olgu göremiyoruz. __ zaman olduğu gibi, risk, siyasetin kızı şıp ekonomi mantığının siyasete kurban edilmesidir. Türkiye aynı zamanda uluslararası si yaset kaynaklı riske de tabidir. ABD ile Orta Doğu'da Irak dışındaki ülkelerde de kutuplaşma bize hiç yaramaz. iş dünyası enflasyonun düşmüş olma sının getirdiği azalan kar marjları ve ticaret yaklaşımında zorunlu olarak gelmesi gereken değişime direnmemelidir. Bugün artık müşteri odaklı ol manın ve kendi işine yatırım yapmanın dışında iş hayatında kazanma alterna tif yoktur. Devlet kimseye aşırı yardım edebilecek durumda değildir. İşimiz dı şında mali kar sağlama alternatifi yavaş yavaş ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle kendi işimize yatırım temel iş hayatı ilkesi olmaya geri dönmelidir. Cari Denge Üzerine Düşünceler Bir ülkenin cari dengesinin açık veya fazla vermesi birçok faktöre bağlıdır: Bunlardan biri yapısal faktörlerdir. Me sela, Brezilya büyük bir tarım ürünü ihracatı potansiyeline sahiptir. Dünya Ti caret Örgütü tarım ürünleri ticaretinde korumacılığı ortadan kaldırabilirse, Brezilya hamle yapar. Veya Rusya büyük bir gaz ve petrol potansiyeline sa hiptir. Bu nedenle yakın tarihte görüldüğü gibi petrol fiyatı 1 O dolara inerse Rusya tekler, 60 dolara çıkarsa da koşmaya başlar. Tabii ülkemizde hazır gi yim ve tekstile büyük darbe vuracağı bilinen Çin faktörü de bu tür yapısal sorunlardan biridir. Üzücüdür ki başımıza gelecek olanlar on yıl önceden 34 Cari Denge 2004-2005 milyon ABD $) CARİ İŞLEMLER HESABI İhracat f.o.b. İthalat f.o.b. Mal Dengesi Mal ve Hizmet Dengesi Mal, Hizmet ve Yatırım Geliri Dengesi Cari Transferler FiNANS HESABI Doğrudan Yatırım Portföy Yatırımları Diğer Yatırımlşar Merkez Bankası Genel Hükümet Bankalar Diğer Sektörler Cari, Sermaye ve Finansal Hesaplar NET HATA VE NOKSAN GENEL DENGE REZERV VARLIKLAR Resmi Rezervler Uluslararası Para Fonu Kredileri bilinmekle beraber, hiç bir hazırlık yap mamamız felaketi büyütmüştür. Yüzde yüz enerji bağımlısı olmamız da hep bildiğimiz ama hiç önlem almadığımız bir yapısal faktördür. Ancak bu tür faktörler dışında cari den ge sonuçlarını belirlemede bir de güncel politika ile ilgili ekonomik faktörler rol oynar. Kısa vadede döviz kuru (reel kur) ve ülkenin reel büyümesi (ve tabii bizim sattığımız mal sattığımız ülkelerin reel gelir büyümesi), iç ve dış talep teki talepteki artış gibi reel gelir faktörleri rol oynar. Ekonomik araştırmalar geçmişte ve genelde Türkiye'de reel kur hassasiyetinin reel gelir hassasi yetlerinden daha küçük olduğunu sergilemiştir. Ancak bazen reel kur durumu, yapısal faktörler ile de belirlenir. Ülkemizde 2000-2001 krizi sonrası maliye politi kası toparlanınca, artan güven ile yaşanan kısmi ama büyük de-dolarizasyon, reel büyümenin arttığı bir dönemde bizce kuru da aşırı değerli hale getir meye büyük katkı yapmıştır. Döviz portföyü tutma yapısal bir durumdur. Bu tür davranışlar ancak uzun vadede tamamen değişir. Bazılarına göre ise, reel kurun aşırı de ğerli hale gelmesinde reel faizin yeterince hızlı düşürülmemesi en önemli 2004 2005 Ocak -Aralık Ocak -Aralık -15,604 -22,852 67,047 76,595 -90,925 - 109, 171 -23,878 -32,576 -1 1,094 -18,572 -16,731 -24,320 1,127 1,468 17,679 44,069 1,988 8,603 8,023 13,709 7,668 21,757 -233 -803 -1,163 -2,165 1,240 10,316 7,824 14,409 2,075 21,217 2,267 1 ,983 4,342 23,200 -4,342 -23,200 -824 -17,847 -3,518 -5,353 etkendir. Bu konuda bizce ülke içindeki de-dolarizasyon olgusu daha büyük etki yapmıştır. Konunun güncel politika ile alakasının minimal olduğunu düşünüyoruz. Ayrıca başta Brezilya olmak üzere birçok ülkede yapılan araştırmalar, reel faizin düşmesinin döviz kurunda ma halli parayı, risk algılaması faktörleri nedeni ile (ters bir ilişki ile) aşırı değerli hale getirdiğini göstermişlerdir (Blanchard etkisi adı ile anılıyor). Bugün ülkemizdeki reel faiz ile reel kur arasında da bu tür ters bir ilişki var. Sayılar 2003 sonrasında bunu kuv vetlice gösteriyor. Yani faiz düşünce kur mahalli paraya değer kaybettirir konusu pek ortada yok. Tersine, reel kur ile reel faiz ters ilşkili. Reel faiz düş tükçe kur aşırı değerli hale geliyor. Bu şartlarda, önümüzdeki dönemde ne olurve çözümvarmı sorusu gündeme gelmektedir. 2005 yılı sonuçlarını incelediğimizde, yabancı sermaye girişleri ve net hata ve noksan kalemleri cari denge açığının yarısını kalıcı şekilde finanse etmektedir. Bu 2005 yı lında gerçekleşmiştir. 2006 yılında da gerçekleşecektir. Bu nedenle 2007 yılı na kadar döviz kuru üzerinde yukarı doğru baskı yapacak bir olgu göremi yoruz.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=