Güvenç Güven Doğuı Vana Satıı Müdürü 1994 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği Böliimii'nü bitiren Güvenç Güven, halen Doğuş Vana'da Sarış Miidürii olarak çalışıııaktcıdıı: Su şebekelerinde verimin en büyük göstergesi, kaçakların oluşum miktarıdır. Su kaçakları, şebekelerin uzun yıllar önte inşa edilmesinden ve zamanla hasar görmesinden oluşmaktadır. Birçok belediye için su kaçakları ciddi boyutlarda (% 70'e varan) olmaktad11: Su kaçakları, su kayıpları, eneıji kayıpları ve · dolayısıyla ekonomik yönden ciddi boyutlarda zararlar oluştıırmaktadır. Yeni su kaynakları giderek azalmakta ve kullanımı daha pahalı bir hale gelınektediı: Yeni bir hidrolik kontrol tekniği olan basınç yönetimi, borulardaki kaçaklarla oluşan sarfiyatı ve su maliyetini a=altınayı, bunlara bağlı olarak, kaynakların başka yatırım planlarına ayrılmasını hede.flemektedirleı'. Bu çalışmada, su şebeklerindeki kaçakların önlenmesinde kullanılan basınç yönetim sisteminden ve içeriğindeki kontrol ciha=larından bahsedeceği::. -------~ 152 Su Şebekelerindeki Basın~ Kontrolünün Ka~aklara Etkisi 1. Giriş Su tedarik sistemleri, en yüksek talepte en düşük basıncı karşılamak üzere dizayn edilmektedir. Oysa ki, su şebekelerinde gün boyunca değişken debi talepleri yaşanmasından dolayı, sistem basıncı da talebe bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Talebin düşük olduğu gün içerisinde belirli saatler ve gece şartlarında sistem basıncı yükselmektedir. Talebin düşüp, basıncın yükseldiği anlarda, sistemdeki kaçak oranı da basınç artışına paralel yükselmektedir. Böylelikle basıncın yüksek olduğu noktalarda, hem normal işletme şartlarında, hem de talebin düşük olduğu dönemlerde basıncın, ihtiyaç duyulan sabit minimum değere düşürülmesi gerekmektedir. Bu yüzden, şebekelerdeki su kaçaklarının azaltılması yönünde en önemli etken, basıncın değişken işletme şartlarında talebi karşılayacak değere düşürülerek kontrol altına alınmasıdı r. 2. Basınç Yönetimi Bilindiği gibi, sisteme sabit çıkış basıncı veren basınç düşürü~ü vanalar, istenilen düşük basıncı sağlar. Basınç yönetimi, basınç düşürücü vananın çıkışındaki, akış yönündeki basınç kaybını telafi eder ve gece saatleri gibi kullanımın düşük olduğu zamanlarda basıncı azaltır. Kullanımın az olduğu zamanlarda, kontrol vanası tarafından azaltılmış basıncın düşürülmesi ile su kaçakları ve borulardaki patlama en aza indirilir. Su basınç yönetimi yaklaşımı aşağıdakileri içerir: t Su dağıtım şebekesi hidrolik bilgilerinin tespit edilmesi, t Kaçak oranının yaklaşık olarak hesaplanması , t Basınç yönetimi teknolojisi uygulaması, t Borulardaki kaçak ve patlamaları gidermeye yönelik tamir, yenileme çal ışmaları, t Saha bilgilerinin kaydedilip yorumlanması yoluyla belirli bir süre içindeki sistem performansının takibi, Yukarıda verilen işlemler, sistematik olarak yapılan, gözlem-kayıt faaliyetlerini içeren ve kaçakların hep azaltılmasına yönelik olan süreklilik çalışmaları topluluğudur. Basınç yönetimi, hidrolik kontrol vanaları , elektronik kontroller, düşük tüketim sağlayan enerji kaynağı, bilgi kaydı , GSM/SMS komünikasyonları ve bilgi yorumlanması için son kullanıcıya özel yazılım programlarını içinde barınd ı ran ve birbirine bağlı sistematik bir paketten oluşmaktadır. Basınç yönetiminin temel ilkesi, borulardaki toplam su kaçağı miktarı ile sistem basıncı arasındaki korelasyona dayanır. Basınç yönetimi, yerel yönetimin şartlarını karşılamak için, sistemde minimum basınç sağlanması gereken en az bir adet kritik nokta olduğunu kabul eder. Klasik bir dağıtım sistemi gi riş basıncını sabit tutar. • T o Şekil !. Sıı redarik ,isremleri. eıı _ı·iiksek wlepıe eıı diişiik bmıııcı karşılaııwk ii=ere di=aı•n edilınişıiı:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=