it) C, C, N N = E E ~ it) . . . . . . . . ;. .. uı ·;;; ·e, ., Q '1ii 1/) ·;;; ~ termofizik özellikleri ve yapıları sayesinde de ısı transferi ve geri kazanımı gerçekleştirilir. lsı değiştirici, daha önce de belirtildiği gibi, tipik bir kanatboru tipi ısı değiştiricidir. (Resim 3) 1 Resim 3. Isı borulu ısı değiştirici. Genellikle yüksekliğinin iki katı uzunlukta üretilirler. Uzunlukları, tam ortaya yerleştirilen bir separasyon parçası ile ikiye ayrılır. Bu ayrımın bir tarafından egzoz, diğer tarafından taze hava geçer. Ayrım, yalnızca iki hava akımının karışımını önlemek ve yönlendirmek içindir; borular veya devreleri içindeki akımı bölmez. lsı değiştirici kanat demeti ısı transfer yüzeyini ve verimliliğini arttırmak için kullanılır, fonksiyonel değildir. Eşanjör Şema 4'teki gibi açılı durmak zorundadır. Şema 4. Yaz-kış pozisyon/arına göre açılı duran eşanjöı: Egzoz havasının ısıttığı akışkan, aldığı enerji ile hal değiştirerek buharlaşır. Özgül ağırlığının düşmesi sebebi ile çle boru içinde yukarıya doğru hareket ederek taze hava bölümüne geçer. Bu bölümde taze havanın soğukluğu ile karşılaşır ve taşıdığı enerji taze hava tarafından emilir (ısı akımı sıcaktan soğuğa doğrudur). Enerjisini kaybederek soğuyan akışkan yoğuşur ve yerçekimi kurallarına uyarak aşağıya doğru akar, egzoz havası bölümüne döner. Hava akımlarından en az birisinin kesilmesine kadar ısı transferi ve geri kazanımı devam eder. Kış şartları için yazılan bu senaryo ve ısı akımı, yaz koşullarında tersine dönecektir. işlemin devam etmesi için ısı değiştiricinin eğimi de tersine çevrilmelidir. Eğim değiştirilmesi el ile yapılabileceği gibi, değişik güçler ile otomatik olarak da sağlanabilir. 100 lsı değiştirici borularının kanatlı veya kanatçıklı yapılması, boru ve kanatların üretildiği malzemeler ile kanat aralıkları, ısı değiştiricinin verimliliği üzerinde etkilidirler. Çoğunlukla bakır borulu alüminyum kanatlı üretilirler. Verimlilikleri üzerindeki diğer önemli etkenler, enjekte edilen iç akışkan ile dış akışkanların sıcaklıklarıdır. İç akışkan olarak konfor uygulamalarında genellikle freon türevleri kullanılır. Optimal verimlilikleri % 45 ile % 55 arasında değişmektedir. Hiçbir hareketli parçaya sahip olmamaları sebebi ile ömürleri uzun, bakım ve işletme giderleri ise düşüktür. Kanat bloğu tozlanmaya karşı çok iyi korunmalı veya periyodik temizlikleri çok düzenli yapılmalıdır. Bu yapılmadığı taktirde, hem artan basınç kayıpları sebebi ile geri kazanılan enerjinin bir kısmı fan motorlarında tekrar harcanacak hem de kirlenme sebebi ile eşanjörün ısıl verimliliği düşecektir. Özellikleri diğer uygulama teknikleri ile karşılaştırıldığında, en iyilerinden olmasına karşılık en az kullanılan ısı geri kazanım tekniğidir. Özellikle ülkemizde hemen hemen hiç kullanılmamakta, hatta bilinmemektedir. Yüksek bir üretim teknolojisi gerektirmemesine rağmen hassas bir iç akışkan enjeksiyonu gerektirir. Her boru veya devreye hem yalnızca gerektiği kadar hem de eşit miktarda akışkan enjekte edilmelidir. Aksi taktirde elde edilen ısı değiştiriciden başarılı bir sonuç alınması mümkün olmayacaktır. Akışkan enjeksiyonunun tamamlanması anında boru içindeki sızdırmazlık da bir şekilde tesis edilmelidir. Enjekte edilen akışkan içeride tutulamadığı taktirde başarısızlık kaçınılmazdır. Akışkan enjeksiyonundan önce boruların içine, yüzey arttırılmasını sağlayan ve kütle taşınmasını hızlandıran emici dolgu maddeleri yerleştirilebilir. 3. lsı Geri Kazanım Teknikleri ve lsı Değiştiricilerinin Karşılaştırılması Bu çalışmadaki amaç, havalandırma uygulamalarında ısı geri kazanımının en uygun hangi koşullarda gerçekleştirilebileceğini örnekleri ile göstermek ve hem uygulayıcının, hem de yatırımcının doğru karar verebilmesine, konu hakkındaki tabulara ışık tutulmasına yardımcı olmaktır. Uygulayıcı, tüm ısı geri kazanım tekniklerini mükemmel seviyede bilmeyebilir. Belki, bilmek zorunda da değildir. Ancak buraya kadar anlatılanların, en azından konunun yatırımcıya doğru rapor edilebilmesi açısından bilinmesi gereklidir. Bu ön bilgileri elde ettikten sonra, "hangi ısı geri kazanım tekniğinin, hangi havalandırma uygulaması" için daha uygun olacağı sorusuna yanıt aranacaktır. Tablo 1 'den anlaşılacağı gibi, genel kriterler açısından ibre, plakalı çapraz Tablo ı. Isı Geri Kazanım Teknikleri ve Isı Değiştiricilerinin Karşılaştırılması. iSi GERİ KAZANIM TÜRÜ Karşılaştırma Kriterleri Rotorlu Run-Around Plakalı Heat Pipe Egzoz karışımı 3% % O.O % 0.03 1% Optimal ,verimlilik 75% 40% 55% 50% Hava basınç kayıpları orta yüksek düşük orta - 30- 200 - 30 - 500 Çalışma sıcaklık aralığı ·c - 30- 200 ·c ·c - 30 - 200 ·c : yok/ Nem ve gizli ıs ı transferi var yok kısmen yok 1 Otomatik temizleme donanımı (*) yok (*) yok By-pass imkanı ve kontrolü yok yok var yok Verimlilik oranı kontrolü (*) yok (*) yok ilk tesis maliyeti orta yüksek düşük orta Çalışan aksam yoğunluğu çok çok az az Teknik eleman ihtiyacı var var yok yok Bakım ihtiyacı çok çok az az işletme giderleri orta yüksek düşük düşük Yatırım geri dönüş süresi orta uzun kısa orta 1 Verimli çalışma ömrü orta orta uzun orta (*) Standart donanımda olmamasına karşın opsiyonel olarak sağlanabilmektedir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=