ırı o o N C "' CI) z ;;:. "' CI) iô CI) ·;;; ~ Bu yolla hesaplanan toplam hava ihtiyacı na, aletlerin aşınması ile oluşacak yaklaşık % 5 tüketim artışı,% 10 kadar kaçaklar ve gelecekte olası artışlar da eklenmelidir. Tablo 2. ISO 8573 Normunda Belirlenmiş Olan Kalite Sınıflaması. Toz Su Yağ Kalite Partikül çapı Konsantrasyon Çiğlenme Noktası Konsantrasyon sınıfı (µm) (mg/m 3) (OC) (mg/m 3) Hesaplanan kapasite ihtiyacını karşılayabilecek kompresörler değerlendirilirken önemle dikkat edilmesi gereken bir konu da verilen kapasitelerin hangi şartlarda olduğudur ki; Serbest hava verimi (m3), Standart hacim (Sm3), Emiş hacmi (lm3) veya Normal hacim (Nm3) şeklinde verilebilecek kapasiteler karşılaştırıld ı ğ ında oluşan fark% 14 düzeyine varabilmektedir. Bu konuya dikkat edilmemesi halinde, ihtiyaçtan küçük ya da büyük kapasiteye sahip bir kompresör seçimi yapılması olasılığı hayli yüksektir. 3. Çalışma Basıncı Kompresör seçiminde dikkate alınması gereken önemli bir faktör de çalışma basıncıdır. Bilindiği üzere, her1 0.1 0.1 2 1 1 3 5 5 4 15 8 5 40 10 6 - - 3.2. Basınç Kaybı Hava hatlarında kullanılan boru kesiti ve hat üzerinde yer alan filtre, şartlandırıcı ve su ayırıcılar gibi donanımlar da basınç kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle, kompresör seçimi sırasında çalışma basıncı belirlenirken söz konusu kayıplar mutlaka göz önüne alınmalıdır. Kullanım noktasında ihtiyaç duyulan basınç ve hava hatlarında oluşacak basınç kaybı doğru olarak belirlendikten sonra, kompresörün çalışma basıncını belirlemek için hatlardaki basınç kaybının kullanım noktasında istenilen basınca eklemek gerekir. hangi bir kompresörün enerji harca- 4. Hava Kalitesi masını belirleyen iki faktörden biri ka- Kompresör seçiminde dikkate alı npasite, diğeri de basınçtır. ması gerekli bir diğer konu da ihtiyaç Bu nedenle, ihtiyaçtan daha yüksek çalışma basıncına sahip bir kompresörün satın alınması enerji maliyetinin yükselmesine neden olacaktır. İhtiyaç duyulan çalışma basıncı ve bunu sağlayacak kompresörün seçimi için iki faktörün belirlenmesi gerekir. Bunlar; kullanım noktasında gerekli basınç ve hava hatlarında oluşacak basınç kaybıdır. duyulan hava kalitesidir. Basınçl ı havada kaliteyi belirleyen unsurlar ise havadaki yağ, nem ve toz ya da partikül miktarıdır. ısa 8573 normunda tan ı mlanmış olan hava kalite sınıflaması Tablo 2'de verilmiştir. İhtiyaç olunan hava kalitesinin doğru belirlenmesi, özellikle yağ enjekteli veya yağsız kompresör alma kararının verilmesi bakımından önemli olacaktır. Ayrıca, kompresörle birlikte ku llanılacak filtre ve kurutucu gibi donanımların doğ3.1. Kullanım Noktasındaki Basınç ru seçilmesi bakımından da istenilen Basınçlı hava kullanan aletlerin üreli- hava kalitesinin belirlenmesi gereklidir. cileri, söz konusu aletin tüketeceği ha- Tablo 3'te, basınçlı hava kullanılan va miktarı ve ihtiyaç duyulan basıncı çeşitli uygulamalar için önerilen hava belirtirler. kalite sınıfları yer almaktad ı r. Burada dikkat edilmesi gereken konu, 5. İşletme Maliyeti havalı aletin belirtilen gücü ancak belli İhtiyaca cevap verebileceği düşünülen bir basınçta sağlayabileceğidir. Daha çok sayıda kompresör bulunabilmesi düşük basınç, aletin vereceği gücü halinde, seçim kararını etkileyen en azaltırken; daha yüksek basınç ise büyük faktör genellikle yatırım maliyeti hava tüketimini ve aletin aşırı yüklen- yani kompresör alın ırken ödenilecek mesi riskini artıracaktır. bedel olmaktadır. 194 -70 0.01 -40 0.1 -20 1.0 3 5.0 7 25 10 - Tablo 3. Basınçlı Hava Kullanılan Çeşitli Uygulamalar İçin Hava Sınıflandırmaları. Hava Kalite Sınıfı Uygulama Toz Su Yağ Ayakkabı 4 6 5 Soluma havası 1 4 1 Cam 4 6 3-5 Temizlik havası 4 4-6 4 Pnömatik taşıma -granül ürünler 3 4-6 2 -toz ürünler 2 3 1 Döküm 4 6 5 Gıda ve içecek 2 4-6 1 Enstrümantasyon 3 3-4 2 Havalı el aleti 4 3 2-5 Madencilik 4 5 5 Tekstil 4 3-5 2 Fotoğrafcılık 1 1 1 Alt yapı işleri 4 5 5 Kaya delme 4 5-2 5 Kumlama - 3 3 Sprey boyama 3 3-2 1 Kaynak makinaları 4 6 5 Gelişmekte olan ülkemizde sermaye maliyetinin yüksek olduğu göz önüne alındığında haklı gibi görülebilecek bu yaklaşım, uzun vadeli düşünüldüğünde doğru olmamaktadır. Kompresör ömrü 1 O yıl olarak alındığında , üç kategoriden oluşan işletme maliyetinin dağılımı yaklaşık olarak; % 5-1 O bakım, % 10-15 ilk yatırım ve % 75-85 enerji maliyeti şeklinde olmaktadır. Bu açıdan bakıldığında, en yüksek maliyet unsuru olan enerji maliyetinin kıyasla nması, daha doğru bir karar verilmesini sağlayacaktır. En doğru yaklaşım , üç kategorinin toplamından oluşan işletme maliyetlerinin kıyaslanmasıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=