ın o o N C .. .!!? z 10.000.000 Gj mertebelerinde olabilmektedir. Bu atık gazları öncelikle kazanlarda yakıt olarak kullanmak suretiyle buhar ve bu buhardan da elektrik üretimi yoluna gidiliyor. Çimento sektörü en yoğun olarak çalış ılabilecek yerlerden birisidir ve çok büyük bir potansiyele sahiptir. Örneğin, döner fırından çıkan klingerlerin önce soğutulması gerekiyor. Bu soğutma için gönderilen hava, soğutma işlemi yaparken ısın ıyor. 250-300 derece mertebesinde bir hava oluyor ve bu hava çeşitli yerlerde kullanılabiliyor. Örnek çalışmada bu gaz katkı değirmeninde kurutma amacıyla kullanılmaktadır. Buradaki ekonomiye baktığımız zaman, yıllık enerji tasarrufunun 1 milyon 176 bin dolar olduğunu görüyoruz. Halbuki bunun için gerekli yatırım 350 bin dolar civarındadır. Eğer bu sıcak hava sıcak su üretiminde kullanılacak olursa, o zaman 4.5 bar buhar üretildiğinde bu işin fizibilitesinde yıll ık enerji tasarrufu 65 bin dolar civarında oluyor. Buna karşılık yatırım maliyeti 198 bin dolardır. Yine çimento sektöründe değirmenlerle ilişkili prosesi geliştirecek olursanız, böyle bir çalışma sonucunda, prosesin değiştirilmesinin sonucunda elde edilecek yıll ık tasarruf (yakıt ve elektrik tasarrufu) 198 bin dolardır. Halbuki buna karşılık gerekli olan yatırım 92 bin dolar mertebesindedir. Fanlarla ilişkili yapılacak tasarruflara da örnekler verebiliriz. Çimento sektöründe döner fırın fanı verimini düşünecek olursak, bu fanın değiştirilip yerine daha yüksek verimli bir fan kullanıldığı zaman, 80 kW elektrik tasarrufu sağlanabiliyor. Bunun yı llık elektrik enerjisi tasarrufu 636.000 kWh veya 44 bin dolardır. Halbuki bu yeni yüksek verimli fanın maliyeti 130 bin dolara eşittir. Frekans kontrollü fan kulla nılması çok ciddi avantajlar sağlamaktad ır. Örneğin , çimento sektöründe kringer soğutma fanlarına bakılırsa; örnek tesiste bu fanlara frekans kontrolü uyguladığımızda 20 kW bir enerji tasarrufu elde edilmesi mümkündür. Bu bize yılda 11 bin dolarlık enerji tasarrufu sağlıyor. Bunun için yapılacak yatırım ise 13 bin dolardır ve bunu bir yılda karşılayabiliyorsunuz. 184 Makina-kimya sektörü merkezi ısı santrali de başka bir örnektir. Burada bütün bölgedeki fabrikalara bir merkezden buhar gönderiliyor ve bu eski merkezi tesiste bir çok olumsuzluk ortaya çıkıyor. Biz burada bir takım alternatifler ge l işti rdik. Birinci alternatif, eski fuel oilli buhar kazanlarının atılıp yerine doğal gazlı, yüksek verimli buhar kazanları getirilmesi. Bu durumda yıllık yakıt kazancının karşılığı 1 milyon 250 bin dolardır ve bunun için gerekli yatı rım 578 bin dolardır. Eğer buhar sistemini kızgın suya dönüştürecek olursak yatırım maliyeti 1 milyon 200 bin dolara yükseliyor. Fakat buna karşılık yıllık yakıt kazancı 1 milyon 600 bin dolara çıkıyor. Eğer biz burada bir kojenerasyon tesisi kuracak olursak ve bu sistemde hem elektrik üretip hem de buhar üretirsek, bu durumda yıllık kazancımız 3 milyon dolar oluyor. Buna karşılık yatırım maliyeti ise 5 milyon 800 bin dolardır. Burada da görüldüğü üzere, ne kadar gelişmiş bir sistem kurulursa hem kazanç, hem de yatırım maliyeti buna göre artar. Burada yatırımcı olarak doğru kararlar verilmesi gerekmektedir. Örneğin , alüminyum döküm sektöründe kul lanılan eski tip ergitme ocakları çok büyük bir enerji kaybına neden olmaktadır. Bu nedenle bunlar değiştirilip yeni ergitme ocakları getirildiğinde, örnek bir tesiste elde edilen tasarruf 680 bin dolar, yapı lması gereken yatırım ise 635 bin dolar ol muştu r. Kağıt sektöründe, örnek tesiste yakılan yakıt neticesinde ortaya çıkan sıcak gazlar kurutma amacıyla kullanılmaktadır. Buradaki olayı, sadece bir kazan yanma verimliliğini iyileştirme olarak düşünmemek gerekir. Aynı zamanda hava miktarı nın optimizasyonu olarak da düşünülmelidir. Böyle bir kombine sistemde eğer yakma sistemini otomasyona geçirecek olursak ve optimize edecek olursak bunun yıllık enerji tasarrufu 180 bin dolar düzeylerindedir. Bunun için yapılması gerekense 20 bin dolarlık bir yatırımdır. Otomotiv alanında yani imalat sektöründe enerji kullan ı mı daha düşüktür. Dolayısıyla burada bizim için en ilgi çekici şeyler boya kabinleridir. Buralarda kullanılan fanlar sabit devirli fa nlard ır. Sistemde ayarlamalar çoğu zaman elle yapılmaktadır. Eğer sistemde merkezi otomasyon ve değişken debili bir sürücü uygulanırsa, belirlenen programa göre sistem kendi kendine ayarlama yapabilir. Bunun sağladığı elektrik enerjisi tasarrufu yılda 1.248.000 kW değerindedir. Bina otomasyonu özellikle imalat sektöründe bizim için en önemli kalemlerden biridir. Bina otomasyonu hem HVAC sistemlerde uygulanıyor hem de aydınlatmada uygulanabiliyor. Yine bir örnekte HVAC sistemindeki elektrik tasarrufu 1.300.000 kWh, doğal gaz 16.000 kWh ve aydın latmadaki elektrik tasarrufu 3.000.000 kWh'tir. Bunun için yatırım maliyeti 1 milyon 200 bin dolardır ve bunun da geri ödeme süresi iki yıl düzeyindedir. Bir başka örnek, beyaz eşya sektörünü içerir. Fabrika binasında çatı tamamen ışık geçirmiyorken, çatıda bir takım pencereler açmak sur~tiyle doğal aydınlatma söz konusu olduğunda, aydınlatmadaki enerji tasarrufu 165.000 kWh olabilmektedir. Sonuç olarak, Türkiye'de sanayi en büyük enerji tüketen sektördür. Bu sektörün yapısına bakıldığında üretimin daha çok enerji yoğun konularda yapıldığın ı ve kuruluşların düşük yatırım maliyeti kayg ıs ıyla genellikle düşük verimli olduklarını görürüz. Bu, Türk sanayiinde çok büyük ölçekli bir enerji tasarrufu potansiyeli olduğunu göstermektedir. Bu tasarruf potansiyelinin iddialı bir rakamla genel bir ortalama rakamla % 40 mertebelerinde olduğunu söyleyebiliriz. Bunun geri kazanılması en ucuz ve ekonomik enerji yatırımı olarak değerl endi rilebil ir. Bu aynı zamanda çevre açısından da en büyük kazancı getirmektedir. Ahmet Arısoy'uıı, 5 Marı 2005ie "E11diisıriyel Tesislerde Eııeıji Ekonomisi" adlı TTMD seminerinde yapıığı sunumdan der/enıııişıiı: ifil
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=