~ ırı o o "' ı::: "' .!!! z "' "' ·.;; ~ 5. Su Kaynaklarından Verimli Yararlanma Yolları Su kaynaklarında azalma meydana geldiğinde insanların bütün ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri kadar suyun temini mümkün olamaz. Eğer nehirlerdeki sular sulamaya yönlendirilecek olursa akıntı seviyesi düşecektir. Rezervuarlarda bulunan ve zaten düşük seviyedeki sular da giderek azalacak, belki de yetmeyecektir. Nehir, göl ve rezervuarlardaki su seviyesinin düşmesi, suya bağlı yaşam sürdüren balıklar ve diğer canlılar için de büyük sorunlar yaratacaktır. Suyun ihtiyacın çok altında olduğu dönemlerde, örneğin bir kuraklık sırasında, bütün su kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek şekilde bir su dengesi kurmak oldukça zordur. Yerel ya da merkezi kuruluşlar suyun nasıl kullanılması gerektiği ve ekonomik ve çevresel sorunları azaltacak uygulamalar konusunda etkili çözümler sunmalıdırlar. Şiddetli bir kuraklık sırasında su kullan ıcıları ortak hareket etmeli ve sınırlı miktardaki suyu hem kendileri hem de balıklar, vahşi yaşam, tarım ve endüstrinin acil ihtiyaçları için tasarruf etmelidirler. Su kaynaklarının yönetiminde su tasarrufu çok önemlidir (3). Bir kişinin tasarruf ettiği miktardaki su, bir diğeri için hayati önem taşı yabilir. Sulama yöntemleri değiştirilmeli ve daha az suya ihtiyaç duyan bitkiler ekilmelidir. Şehirler ve kasabalar suyu paylaşabilir, fabrikalar üretim metotlarını değiştirebilir ve bireyler tüketimi azaltmak için su tasarrufuna gidebilirler. Herkes su kullanımını azaltırsa, paylaşılacak su miktarı da artacaktır. Su kaynakla rının etkin bir şekilde yönetiminin yapılabilmesi için göz önünde bulundurulmas ı gereken maddeler şöyle sıralanabilir (2): 1. Mümkün olan kaynakların belirlenmesi, 2. Taleplerin belirlenmesi, 3. Kaynaklardaki mümkün olabilecek azalmanın belirlenmesi, 4. Potansiyel hadiselerde yönetim ölçütünün belirlenmesi, 5. Kullanıcı ve halk duyarlıl ığı , 6. Gerekli yasal düzenlemelerin, kuralların ve prosedürlerin hazırlanması, 7. Yönetim planı. 158 ,-- % 34 32 30 28 26 24 22 20 18 16 14 Şekil I. Uzıın yıllar yağış değişkenliği (VaıJ1asyon kaısayısı yöntemi ile lıesaplamıııştıı:) 6. Su Tasarrufu Suya olan talebin büyük bölümü içme, yıkanma, sulama, eğlence, hidroelektrik enerji, taşıma ve vahşi yaşama yöneliktir (4). Uzun dönemde suya olan talebin azalması ancak arazi kullanımı ve tarımsal politikalarda su tasarrufunu teşvik edici uygulamalarla ve evlerde, iş yerlerinde ve endüstride su tasarrufuna yönelik alışkanlıkların kazandırılmasıyla mümkün olabilir. İsrail , ABD, Hindistan ve İspanya damlatma yöntemiyle (suyun yavaş bir şekilde küçük deliklerden köklere ulaştırılması ) su kullan ı m ı nda % 30 ile % 70 arasında tasarruf, verimlilikte % 20 ile% 90 arasında artış sağlamışlardır (9). Su tasarrufu; suyun ihtiyacımızı karşılayabilecek ölçüde en verimli biçimde kullanılmasıd ır. Bu konuda da en önemli adım, halkın bilinçlendirilmesi ve her alanda nasıl tasarruf yapılabileceğinin anlatılmasıdır. 1990'Iarın başında New York'ta baş gösteren su s ı kıntı sı, nüfusun artmasıyla birlikte çok daha ciddi sorunları da beraberinde getirmeye başlamış ve yöneticileri yeni çözüm yolları aramaya zorlamıştır. Günlük% 7 oran ı ndaki su talebi artışını karşılayabilmek için su tüketimini azaltma yolu seçilmiş ve bunun için öncelikle kentin banyolarında kullanılan klozetler daha az su kullananlarıyla değiştirilmiştir. Böylece kentin su tüketiminde % 29 oranında azalma sağla nmı ştır (1 O). 7. Sonuç Gerek iklim değişikliğinin gerekse de iklimin kendi doğal değişebilirliğinin bir sonucu olarak ülkemizdeki mevcut su kaynakları sınırlıdır ve bu sını rlı kaynakların en verimli şekilde değerlendirilmesi zorunluluğu vardır. Artan nüfus ve ekonomik gelişmelerin yanı sıra yaşam standartlarının yükselmesi de suya olan talebi giderek artırma ktadır. Bu nedenle, ülkemizde, konuyla ilgili kurum/kuruluş ve üniversitelerle birlikte suyla ilgili diğer sektörlerin de temsil edildiği geniş katılımlı bir yönetim planının oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Suyun verimli kullanılması ve mevcut su kaynaklarından her sektörün eşit olarak yararlanabilmesi için, bir yandan su tasarrufu sağlayan teknolojik gelişmelerin yakından takip edilmesi ve uygulama alanlarının tespit edilmesi, diğer yandan da gönüllü su tasarrufunda toplumun her kesiminin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Kısaltmalar t DMİ -Devlet Meıeoroloji İşleri Genel Miidiirliiflii t EPA - Çevre Koruma Ajansı t IPCC -Hiikiimeılerarası İklim Değişikliği Paneli t NDMC - Ulusal Kuraklıkla Miicadele Merke:i t VNEP - Birleşmiş Milleı/er Çevre Programı t · UNFCCC - Birleşmiş Milleı/er İklim Değişikliği Çerçeve Sö:leşmesi t UNWWDR - B. M. Diiııya Su Kalkııuııa Raporu t WMO - Diinya Aleıeoroloji Teşkilaıı Kaynakça / . Ceylan. A.. 2002. Aııkara'ıım Kuraklık l'öneıim Plaııı, Yiiksek lisaııs Te:i, A. Ü.. Ankara 2. EPA. 1999, Drouglıı. Office of IVaıeı: US. 3. Alorelaııd. .J.A.. /993. Drouglıı, US. Geological Servey. US. Deparımeııı of ılıe lıııerioı: 4. NDMC. 1995. Balaııciııg IVaıer Demaııd aııd Sııpply. 15 No1< US. 5. Şeıı. Z.. 2002. "İklim Değişikliği ve Tiirkiye Su Kayııaklarma Eıkisi". Su Vakfı Yaymları. Sayfa 5. İsıaııbul 6. Tiirkeş, Murat ve arkadaşları./ 998, İklim Değişikliğiııiıı Bilimsel Değerleııdirilmesi. Dı\lİ Genel Miidiirliiğii, ılııkara 7. UNWWDR. 2003. H1aıer for People IVaıer for Life. UN ll'orld Haıer Deı-elopmenı Reporı. VK 8. WMO. /992. Moııiıoriııg. ılssessmeıııaııdCombaı ofDrouglıı aııdDeserıifıcaıioıı. WMOrTDNo.505. saJfa: /. Geııeı-a. 9. Yıldırım. O.. 200I. " Dalıa Az Suyla Dalıa Feda Üriin". Bilim ve Teknik. Nisaıı 2001, SaJfa 4./-45 10. Zii/al, A.. 2001. "Her Damla Önemli". Bilim ve Teknik. Nisaıı 2001. Sa;fa: 42-43 811 makale, 27 Mart 2005 'te Diinya Sıı Giinii çerçevesinde düzenlenen "İklim Değişikliğinin Sıı ve Eneıji Kaynaklarımıza Etkisi" başlıklı panelde Abdııllalı Ceylan 'ııı yaptığı sıınıııııc/111: ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=