"' C> C> "' C .. ., z "' ... ... Abdullah Ceylan Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü 1983 yılında Meteoroloji Teknik Lisesi'nden ıııezıın olan A bdııllalı Ceylan, Meteoroloji Genel Miidiirliiğii bünyesinde göreve başladı. ODTÜ Matematik Böliiıııii'nii bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakiilıesi Fiziki Coğrafya Böliimii'nde Yiiksek lisans eğitimini tamamlayan Ceylan halen aym bölümde Doktora öğrenimini sürdiirıııektediı: Abdııllah Ceylan, Genel Müdürlük Zirai ı'vleteoroloji ve İklim Rasatları Dairesi Başkanlığı Klimatoloji Şube Miidiirliiğii'nde matematikçi olarak çalışıyoı: OZET---------. Giiniiıııiizde artan ııiifiıs, sanayileşme, ekonomik gelişmeler ve şehirlere göç nedeniyle, su kaynakları iizeriııdeki baskı fazla/aşmakta ve mevcut kaynakların verimli kıılla111/masıııın önemi giderek artınaktadıı'. Değişken bir yağış rejimine sahip olan ve topraklarımn yaklaşık üçte ikisi kurakyarı kurak iklim özelliğindeki ülkemizde de suyun verimli kııllanılınası konusunda acil önlemlerin a!mınası kaçmılıııcızdıı: Bu amaçla öncelikli bir su kaynakları yönelim plaııııım hazırlanıııcısı ve toplııııııııı her kesiminin üzerine düşen görevi yerine getirmesi şarttıı'. ___ __, 154 İklim Etkisi ve Su Kaynaklarından Verimli Yararlanma Yöntemleri 1. Giriş Son yıllarda iklim değişikliği/değişebilirliği nedeniyle küresel ortalama yeryüzü sıcaklı klarında gözlenen 0.4 +0.2 °C'lik artışın yağışlarda bir düzensizliğe yol açacağı ve bazı bölgelerin kuraklaşacağ ı öngörülmektedir. Deniz seviyesinde meydana gelecek yükselme sonucu da özellikle kıyı bölgelerinde, tatlı su kaynaklarının olumsuz yönde etkileneceği tahmin edilmektedir. Günümüzde artan nüfus, sanayileşme, ekonomik gelişmeler ve şehirlere göç nedeniyle, zaten sınırlı olan su kaynakları üzerindeki baskı giderek artmakta ve mevcut su kaynaklarının en verimli şekilde kullanılmasının önemi giderek artmaktadır. Bu konuda mevcut su kullanım yöntemlerinin daha ekonomik olan yöntemlerle değiştirilmesinin yanı sıra zorunlu ve/veya gönüllü su tasarrufu yapılması da artan su ihtiyaçlarının karşılanabilmesinde büyük yarar sağlayacaktır. Değişken bir yağı ş rejimine sahip olan ve topraklarının yaklaşık üçte ikisi kurak/yarı kurak iklim özelliğindeki ülkemizde de suyun verimli kullanılması konusunda acil önlemlerin alınması kaçınılmazdır. Bu amaçla öncelikli bir su kaynakları yönetim planının hazırlanm ası ve toplumun her kesiminin üzerine düşen görevi yerine getirmesi şarttır. 2. İklim Değişikliği İklim sistemi, yerkürenin yaklaşık 4.5 milyar yıllık tarihi boyunca tüm zaman ölçeklerinde doğal olarak değişme eğilimi göstermiştir. Etkileri jeomorfolojik ve klimatolojik olarak iyi bilinen en son ve en önemli doğal iklim değişiklikle ri , 4. Zamandaki (Kuvaterner'deki) buzul ve buzul arası dönemlerde olu şmuştu r. İklimdeki doğal değişebilirlik, iklim sisteminin iç kuvvetlerindeki değişiklikler sonucunda, örneğin volkanik püskürmelerden kaynaklanan aerosoller nedeniyle ya da atmosfer ve okyanus dolaşımındaki ya da bunlar arasındaki etkileşimde ortaya çıkan bir değişikliğe bağlı olarak oluşabili r (6). Ancak 19. yüzyılın ortalarından beri, doğal değişebilirliğe ek olarak, ilk kez insan etkinliklerinin de iklimi etkiled iği yeni bir döneme girilmiştir. İklimin değişme durumu ortalamalardan kayma şeklinde karakterize edilir. Günümüzde iklim değişikliğ i , sera gazı bi rikimlerini artıran insan etkinlikleri dikkate alınarak tanımlanabilmektedir (Grafik 1 ). Örneğin, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi'nde (UNFCCC) iklim değişikliği, "karşılaştırılabilir bir zaman periyodunda gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak, doğrudan ya da dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan etkinlikleri sonucunda iklimde oluşan bir değişiklik" biçiminde tanımlamıştır. 3. İklim Değişikliğinin Olası Küresel Etkileri Çağdaş iklim tanımları , iklim elemanlarındaki değişkenliği ve ekstremleri de içermektedir (6 ). İklim değişikliğinin olası etkilerinin pek çoğu, iklim değişebilirliğinde ya da ekstrem hava olaylarında değişikliklere1neden olabilir. Bazı bilimsel rapöFlar, geçen birkaç on yılda değişebilirlikte ya da ekstremlerde bir artış olabileceğine dikkat çekmektedir. İklim modellerinde dikkate alınmayan birçok belirsizliklere rağmen , iklim modellerinin öngördüğü ortalama yüzey sıcaklığı artışları ve deniz seviyesi yükselmelerinin gerçekleşmesi durumunda, küresel çevrede birtakım etkiler olması beklenmektedir. Bu değişimler ve
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=