s u p R D s E s D ın o D o N C .. 1/) s z N V .. .. ;;. .. A ın s ·.; 1 ·e, CD C .; 1/) ·.; ~ Zekai Şen Su Vakfı Baıkanı; İTÜ Öğretim Üyesi 1971 yılında İTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümii'ndeıı yüksek mühendis olarak ıııezıııı oldıı. lıııperial College of Science-Mediciııe and Technology'den /972 yılında masteı; 1974 yı/111da doktora derecelerini aldı. 1979 yı/111da doçent, 1983 yılında profesör olarak atandı. King Abdülaziz Üniversitesi Hidrojeoloji Böliiıııii ve İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Böliiıııii'nde bölüm başkanı olarak görev yaptı. Halen İTÜ İnşaat Mühendisliği Böliiıııü'nde öğretim üyeliğini sürdürıııektediı: Şen, Su Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanlığı'nın yanı sıra Sııııdi Arabistan'da Kabe Suları ve Zemzem Kuyıısıı Ar-Ge Merkezi Başıııiişavirliğini de yürütıııektediı: TÜBİTAK Teşvik Ödülü (1978), King Abdıılaziz Üniversitesi İdari Görev Başarısı Ödülü (198 /) King Abdülaziz Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesi Bilim Plaketi (/983), İTÜ İnşaat Fakültesi Plaketi (1984), İTÜ Rektörliiğii Plaketi (/985), American lnstitııte of Hydrology Miilıürü (1986), TÜBİTAK Bilim Ödülü (/993), American Biograp/ı ica/ lııstitııde, Man ofThe Year (/ 998) ödüllerini alan Şen, Kasım 2000'de İngiltere'de Uluslararası Biyografi Enstitüsü tarafından "Önümüzdeki Bin Yılın Öncü 500 Kişisinden Biri" olarak seçildi. OZET- - - ~ Dünyanın birçok bölgesinde hem artış hem de azalma olarak nehir akış hacminde meydana gelen görünür eğilimler mevcuttu,: Bunlar sadece bölgelerdeki hava sıcaklığı veya yağışlardaki değişikliklerle açıklanamaz. İklim değişiminin su kaynakları üzerindeki etkisi, sadece nehir akışıııdaki hacim, zamanlama (kar erimesi), nitelik ve zemin suyu beslenmesinde meydana gelen değişmelere bağlı değildiı: Aynı zamanda sistem özelliklerine, sisteminde oluşan baskılara, sistem yönetim evrimine ve nihayet iklim değişmesine yönelik tedbirlerin uygulanmış olmasına bağlı olmaktadıı: Bu yazıda, dünya iklim değişikliğinin su kaynaklarına olan etkilerini, aktif üyelerinden birisi olarak IPCC (lntergoverıımental Panel on Cliıııate Change) adlı Birleşmiş Milletlerin Dünya Meteoroloji Teşkilatı ile beraber kurdukları bir kuruluşun bu konudaki görüşlerinin Türkçe literatüre aktarı.iması yapılmıştıı: 142 İklim Değişikliği ve Su Kaynaklarına Etkisi (1. Bölüm) 1. Giriş İklim değişmesi hidrolojik çevrim, su kaynakları, bu kaynakların yerel-bölgesel-küresel yönetimi ve dağıtımı üzerine gün geçtikçe daha da fazla etki eder hale gelmektedir. Bu etkiler çok yavaş ve uzun yıllar sırasında ortaya çıkacaktır ve bunun zararlı sinyallerini insanlık bugünden hisseder hale gelmiştir. Bu sebeple dünyanın değişik yerlerinde su kaynaklarının alan ve zaman davranışlarında önceden yaşanmamış değişimler görülmektedir. Bugünden itibaren her su kaynağı geliştirilme çalışmasında iklim değişikliği etkileri mutlaka irdelenmelidir. Küresel ısınmanın sonuçlarına karşı duyduğumuz kaygının ilk başladığ ı dönemden beri, suyun kara, deniz ve hava arasındaki çevrim hareketinde meydana gelen değişmelerin, ekonominin pek çok sektöründe, toplumda ve çevrede önemli ve geniş çaplı etkilerin sürmesi, geniş çevrelerce kabul edilen bir gerçektir. Örneğin, pek çok kara ve su ekosistemlerin özellikleri, belirgin bir biçimde suyun mevcudiyeti ile etkilenmektedir. Sulak alanların ekosistemlerinde, ırmaklar ve akiferlerdeki suyun kalitesi tarafından da etkilenmektedir. Su, insan hayatının ve pek çok faaliyetin ayrılmaz bir parçasıdır. Bunun en çarpıcı örneği tarımdır. Ancak sanayi, elektrik üretimi, ulaşım ve atıksu yönetimi için de hayati önem taşımaktadır. Bununla beraber, temiz suyun mevcudiyeti ekonomik kalkınmayı da etkiler. Sonuç olarak, iklim değişmesini n hidrolojinin üzerindeki etkisini su çevrimine; su kaynaklarını da insan ve çevre su kullanım ı na odaklayarak inceleyen pek çok çalışma yapılmıştır. Bunların çoğunluğu, su dengesinde; örneğin yıl boyunca nehir, çay, ırmak ve dere akışlarında meydana gelen değişiklikler üzerine odaklam ıştı r. Çalışmaların daha küçük bir bölümü, bu değiş imlerin su kaynakl arı üzerindeki etkisini, örneğin, bir su haznesinin güvenilirliği veya sel riski incel em iş bulunmaktadır. Daha az
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=