Tesisat Dergisi 246. Sayı (Haziran 2016)

MAKALE 106 Tesisat Dergisi Sayı 246 - Haziran 2016 Çalışma kapsamında, radyal kanatlı santri- füj pompa çarkı tasarlanmıştır. Literatürde- ki parametreler ve yaptığımız ön deneyler sonucu en uygun sürtünme karıştırma pro- sesi (SKP) parametreleri belirlenmiştir. Nikel alüminyum bronzu (NAB) malzemesinden üretilen pompa çarkı kanatları SKP yöntemi ile yüzey işlemine tabi tutulmuştur. Hazırlanan çarkın kanatları sökülüp takılabilir nitelikte hazırlanarak çalışmanın istenilen aşamalarında sökülüp incelenmesi mümkün olmaktadır. Oluşturulan sistem bir tanktaki suyun, santrifüj pompa ile emilerek tekrar tanka gönderildiği kapalı devre şeklinde tasarlanmıştır. Sistem- de emme ve basma hattına birer sürgülü vana konulmuştur. Emiş hattındaki vana kısılarak akışkanın hızı artırılmış ve basıncı düşürülmüştür. Kavitasyonlu bölgede, çalıştırılan pompa çarkının, zamanla sergilediği kavitasyon davranışı incelenmiştir. Pompa çarklarının ima- latında kullanılan NAB malzemesine uygulanan SKP işleminin, oluşan kavitasyon etkisine karşı kanat malzemesin direncini tatminkar derecede artırdığı belirlenmiştir. Pompa Çarkı Malzemesi Nikel Alüminyum Bronz’a Uygulanan Sürtünme Karıştırma Prosesi’nin Malzemenin Kavitasyon Direncine Etkisi Arş. Gör. Haluk KELEŞ Artvin Çoruh Üniversitesi Doç. Dr. Tevfik KÜÇÜKÖMEROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi GiriƔ Nikel Alüminyum Bronzu (NAB), mükemmel korozyon direnci, iyi kŦrŦlma tokluŒu, yüksek sönümleme kapa- sitesi ve iyi yorulma direnci gibi özellikleri yüzünden, geniƔ ölçüde denizcilikte pervane malzemesi ve pom- pa uygulamalarŦnda ise çark malzemesi olarak kulla- nŦlan bakŦr bazlŦ bir alaƔŦmdŦr. Döküm malzemelerde genel olarak gözlenen yüzey kusurlarŦ, NAB içinde bir sorun teƔkil etmektedir. Kavitasyon, akŦƔkanlarŦn söz konusu olduŒu uygula- malarda karƔŦlaƔŦlabilen Įziksel bir olaydŦr. EsasŦnda, akŦƔkan içerisinde oluƔan ani basŦnç düƔüƔlerinin, akŦƔkanŦn kriƟk buharlaƔma basŦncŦnŦn alƨna düƔme- si ile akŦƔkanŦn anlŦk olarak kaynayŦp kabarcŦk oluƔ- turmasŦdŦr. Bu kabarcŦklar, bir yüzeyle temas etmesi veya basŦncŦn yüksek olduŒu bir bölgeye geçmesi durumunda kendi içerisine çökerek patlar, bu patla- ma lokal olarak yüksek basŦnç dalgalarŦnŦn oluƔmasŦ- na neden olur. Öyle ki bu gerilmeler yerel olarak 1.5 GPa mertebelerine kadar çŦkabilmektedir [1]. YapŦsal olarak gözenekli yapŦya sahip olan döküm esaslŦ mal- zemeler kavitasyon etkisiyle aƔŦndŦklarŦnda, yüzeyde derin çukurcuklar meydana geƟrir. Bu durum kanat yüzeyine uygulanan SKP iƔlemi ile malzeme yüzeyinin mekanik özelliklerinin arƨƔŦnŦn yanŦnda yüzeylerde